آیا ادعاهای نماینده پارلمان بریتانیا درباره وضعیت افغانستان تحت حاکمیت طالبان درست است؟
- نویسنده, شروتی منون و جیک هورتون
- شغل, بخش راستیآزمایی بیبیسی
توبایس الوود، نماینده ارشد محافظهکار در پارلمان بریتانیا به دلیل ادعای بهبودی وضعیت در افغانستان مورد انتقاد قرار گرفته است.
آقای الوود، که رئیس کمیته دفاعی مجلس عوام است، پس از بازدید اخیر از افغانستان، آن را یک کشور «متحولشده» خواند. او همچنین خواستار تعامل مجدد دولت بریتانیا با طالبان و بازگشایی سفارت بریتانیا در کابل شد.
او توئیتی همراه با ویدئویی منتشر کرد و گفت که در افغانستان امنیت بسیار بهبود یافته، فساد کاهش یافته و تجارت تریاک «پایان یافته است».
برخی از کاربران شبکه های اجتماعی با اشاره به نقض گسترده حقوق زنان و دختران تحت حاکمیت طالبان، از این اظهارات انتقاد کردند.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی ارشد طالبان، این ویدئو را به اشتراک گذاشت اما به اشتباه نماینده شرق بورنموث را «خبرنگار بریتانیایی» توصیف کرد.
آیا تجارت تریاک در افغانستان پایان یافته است؟
آقای الوود در توییت خود نوشت که «تجارت تریاک به پایان رسیده است» (اگرچه این ادعای خود را در ویدیویی که منتشر کرده با گفتن اینکه همه تجارت آن ‘ناپدید شده است’ دگرگونه بیان کرده است).
با این حال، این ادعا نادرست است.
بر اساس گزارش دفتر مبارزه با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل متحد (UNODC)، کشت تریاک در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ در افغانستان ۳۲ درصد افزایش داشته است.
طالبان در آگوست/اوت به قدرت بازگشتند و در آوریل/اپریل سال بعد ممنوعیت کشت تریاک را اعلام کردند. تحقیقات بیبیسی در سال جاری نشان داد که این امر باعث کاهش شدید کشت خشخاش در استانهای عمدهای که تریاک تولید میکنند، شد.
اما ممنوعیت تولید به معنای پایان تجارت تریاک نیست. کارشناسان میگویند در حالی که تولید تریاک در مناطق کشت خشخاش به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، تجارت تریاک به خارج از افغانستان متوقف نشده است.
پروفسور جاناتان گودهند، کارشناس افغانستان در دانشگاه سواز لندن می گوید: «با توجه به اینکه قیمتها به طور غیرمعمولی افزایش یافته است و کشاورزان یا تاجران موجودی خود را ذخیره میکنند، بعید به نظر میرسد که تجارت آن متوقف شود یا بتواند متوقف شود.»
آقای الوود به بیبیسی گفت که ادعای خود را بر اساس سفر به ولایتهای هلمند و قندهار و همچنین حضور در کابل، پایتخت مطرح کرده است.
او گفت: «من مطمئن هستم که هنوز کشت میشود، اما به عنوان ‘تجارت انبوه’ محلیها گزارش دادند که دیگر وجود ندارد.»
آیا «فساد» کاهش یافته است؟
آقای الوود همچنین مدعی شد که فساد در افغانستان کاهش یافته است.
او به بیبیسی توضیح داد که مشاهداتش بر اساس گفتگو با مردم محلی بوده است.
به گفته سازمان شفافیت بینالملل مستقر در برلین، سازمانی که فساد را در سطح جهانی با استفاده از دادههای بانک جهانی و مجمع جهانی اقتصاد بررسی میکند، فساد در افغانستان در سال ۲۰۲۲ اندکی کاهش یافته است.
افغانستان در بین ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۵۰ قرار گرفت که نسبت به رتبه ۱۷۴ در سال ۲۰۲۱ کمی بهبود یافته است، اما همچنان در رده بسیار پایین قرار دارد.
کارشناسان میگویند که این بهبود جزئی ممکن است به این دلیل باشد که جریانهای عظیم کمکهای نظامی و پولهای کمکهای خارجی متوقف شده است که برخی معتقدند به فساد محلی دامن میزند.
پروفسور گودهند میگوید که طالبان تعهد به مقابله با رفتارهای «غیراخلاقی» دارند، اما همچنین هشدار میدهند که ممکن است این امر به دلیل ادامه فسادهای فرعی، دوام نیاورد.
جان کوهلر، محقق حوزه افغانستان در دانشگاه سواز لندن میگوید که شواهدی از اشکال دیگر فساد نیز وجود دارد.
او میگوید که این شامل «استفاده نادرست از قدرت برای به استخدام افراد در سمتها و روابط شخصی است که دسترسی به طالبان را به این موارد امکانپذیر میسازد و شانس افراد را برای داشتن دست بالا در منازعات بر سر زمین، آب یا دیگر منابع افزایش میدهد.»
آیا امنیت بسیار بهبود یافته است؟
آقای الوود همچنین مدعی شد که وضعیت امنیتی افغانستان «به شدت بهبود یافته است».
تعداد تلفات ثبتشده پس از تسلط طالبان بسیار کمتر از آمار سالهای گذشته یعنی زمانی که نیروهای خارجی هنوز در کشور بودند و با طالبان می جنگیدند، است.
بر اساس گزارش دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما)، بین آگوست/اوت ۲۰۲۱ تا مه ۲۰۲۳، مجموع تلفات غیرنظامیان در این کشور به ۳۷۷۴ نفر میرسد.
در سالهای قبل از تسلط طالبان، سطح خشونت بسیار بالاتر بود و تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۱۶ به بیش از ۱۱ هزار نفر رسید.
اما گروههای شورشی مانند شاخه محلی گروه داعش (که مخالف طالبان است) همچنان خود طالبان و غیرنظامیان را هدف قرار میدهند.
سازمان ملل میگوید که افزایش حملات به اماکن مذهبی و گروههای اقلیت توسط این گروهها افزایش یافته است.
سازمان ملل همچنین خشونت اعمالشده توسط برخی از اعضای طالبان علیه مقامات غیرنظامی و نظامی مرتبط با دولت سابق افغانستان را برجسته میکند.
یک نظرسنجی که در اوایل سال جاری توسط سازمان ملل در مورد ایمنی زنان انجام شد نشان داد که ۶۸ درصد از زنان معتقدند شرایط ایمنی فیزیکی آنها «بسیار بد» یا «بد» است.
طالبان همچنین محدودیتهای فزایندهای بر توانایی زنان و دختران برای کار، حضور در مدرسه/مکتب و دانشگاه یا تردد آزادانه در مکانهای عمومی اعمال کردهاند.