آیا بریتانیا بالاخره کوتاه می‌آید و میراث فرهنگی کشورهای دیگر را پس می‌دهد؟

در قرن ۱۹، در زمانی که توماس بروس، از اشراف‌زاده‌های بریتانیایی به عنوان سفیر این کشور در عثمانی انتخاب شد، موفق شد از راه مذاکره با مقام‌های عثمانی، اجازه انتقال این آثار تاریخی را از یونان به دست بیاورد.

حدود ۲۰ سال بعد، یونان از عثمانی مستقل شد و از همان زمان این کار مقام بریتانیایی از سوی یونانی‌ها محکوم شد و آن‌ها خواستار برگشتن میراث فرهنگی‌شان شدند.

چه در آن زمان و چه حتی بعد از تحولات تاریخی قرن بیستم و پایان دوران استعمار و سلطه قدرت‌های اروپایی بر کشورهای دیگر، بریتانیا هرگز به این خواسته توجهی نکرد.

مرمرنماهای پارتنون به بخشی از آثار با ارزش موزه بریتانیا تبدیل شدند و در کنار میراث فرهنگی کشورهای دیگر مانند استوانه کوروش یا دیوار‌نگاره‌های تخت جمشید در این موزه به نمایش درآمدند.

دولت بریتانیا برای دوره‌ای طولانی از هرگونه مذاکره در ارتباط با برگرداندن این اشیا خودداری کرد. در دهه‌های اخیر نیز که برخی نهادهای اروپایی در این زمینه از خود نرمش نشان دادند، دولت بریتانیا اصرار داشت که آنچه در موزه بریتانیا قرار دارد، به این موزه و متولیانش تعلق دارد و دولت در ارتباط با مالکیت آن‌ها، مداخله نمی‌کند.

در سال‌های اخیر مشخصا دولت و جامعه مدنی یونان، کارزاری قابل توجه را برای پس گرفتن میراث فرهنگی خود به راه انداختند؛ به شکلی که همین حالا، هر توریستی که در آتن بخواهد از اماکن تاریخی مانند مجموعه تاریخی آکروپولیس و معبد پارتنون دیدن کند، با موزه و اطلاعاتی روبه‌رو می‌شود که در آن‌ها با جزییات نشان داده شده کدام قسمت از معبد به لندن منتقل شده است.

حتی در بروشورهایی که در اختیار توریست‌ها قرار می‌گیرد، با جزییات درباره کارزار یونان برای بازپس‌گیری این اشیا و خودداری بریتانیا از پس دادن آن‌ها، اطلاع‌رسانی شده است.

حالا بر اساس بیانیه موزه بریتانیا، روشن شده است که این نهاد مهم به شکل محرمانه با دولت یونان در مذاکره بوده است.

این مذاکرات بین جرج آزبورن – وزیر سابق دارایی و رئیس کنونی موزه – و کریاکوس میتسوتاکیس، نخست‌وزیر یونان برگزار شده است.

سخنگوی دولت یونان به خبرگزاری رویترز گفت که این کشور از تلاش‌هایش برای «یکپارچه شدن پارتنون» دست نخواهد کشید.

مخالفان پس دادن اجزای پارتنون به یونان می‌گویند که اگر موزه بریتانیا به این درخواست پاسخ بدهد، دیگر چیزی برای نمایش دادن در این موزه باقی نخواهد ماند، چرا که اکثر آثار و اشیای این موزه به شکلی در قرن ۱۸ و ۱۹ به لندن منتقل شده‌اند که این روزها ممکن است غیرقانونی یا حتی سرقت و قاچاق تلقی شود.

اما تا اینجا تلاش‌های این مخالفان به نتیجه‌ای نرسیده و دولت بریتانیا در برابر تصویب قانونی برای ممنوع کردن بازگرداندن این آثار، مقاومت کرده است.

دفتر نخست‌وزیر بریتانیا در ماه دسامبر سال گذشته اعلام کرد که هیچ برنامه‌ای برای تدوین چنین قانونی ندارد و همچنان، سرنوشت این آثار در دست متولیان و صاحبان موزه‌هایی است که آن‌ها را در اختیار دارند.

در حال حاضر هنوز روشن نیست که نتیجه نهایی مذاکرات موزه بریتانیا و دولت یونان به کجا خواهد رسید. اما بالاگرفتن احتمال موفقیت یونانی‌ها به این امیدواری دامن زده که کشورهای دیگر نیز بتوانند از طریق مذاکره و کارزارهای سیاسی و رسانه‌ای به نتیجه مشابهی دست یابند.

در حال حاضر موزه بریتانیا و برخی موزه‌های دیگر در این کشور، بخش‌هایی بسیار مهم از میراث فرهنگی کشورهای ایران، چین، مصر و دهها کشور آفریقایی را در اختیار دارند.