اسکار ۲۰۲۳: چرا هالیوود نتوانست میشل یئو را نادیده بگیرد؟

يئو در مصاحبه با بی‌بی‌سی از طریق زوم می‌گوید:”تو می‌خواهی سر این میز جایی برای خودت داشته باشی تا بتوانی از این مزیت استفاده کنی تا دیده و شنیده شوی. آنچه من می‌خواهم داشتن امکان رقابت است”.

” از روزی که اِوِلین وانگ (قهرمان فیلم) به دنیا می‌آید پدرش می‌گوید که او چون دختر است محکوم به شکست است. مدت‌ها بود متنی چنین عمیق بر من اثر نگذاشته بود”.

نقش‌آفرینی یئو در نقش وانگ جوایز این فصل را درو کرده است. پس از جوایز گلدن‌گلوب و جوایز صنف بازیگران سینما حالا در‌صدد است که جایزه تاریخ‌ساز اسکار را هم از آن خود کند.

” من خوب می‌دانم که این جایزه ارزشی فراتر از من به‌عنوان بازیگر دارد. این جایزه‌ای برای همه آسیایی‌هاست که پیش می‌آیند و می‌گویند: موفقیت تو باعث سربلندی ماست”.

میشل می‌گوید:”آسیایی‌ها کمتر احساسات خود را بروز می‌دهند و فکر می‌کنم همین باعث این برداشت نادرست شده است که ما نیازی به مطرح شدن نداریم که البته چنین نیست. اینکه چگونه ماجرا‌های خود را بیان و مطرح کنیم مهم است. مخاطبان می‌خواهند هالیوود بازتابی از جامعه جهانی باشد”.

میشل یئو پیش از موفقیت‌هایش در هالیوود در فهرست بهترین بازیگران آسیا بوده است.

میشل در ایپوه، مرکز ایالت پراک در مالزی به دنیا آمد و در سال‌های نوجوانی در آکادمی رقص سلطنتی لندن شرکت کرد. آسیب دیدن کمرش باعث شد که ناچار رقص را کنار بگذارد اما آموزش‌هایی که دیده بود بی‌حاصل نبود و کمک کرد تا توانایی‌هایش را در فیلم‌های سینما نمایش دهد که بعد‌ها با همین مهارت‌ها به شهرت رسید.

پس از برنده شدن در مسابقه دختر سال مالزی شروع به بازی در فیلم‌هایی در هنگ‌کنگ کرد و با فیلم بله بانو! در سال ۱۹۸۵ به شهرت رسید. او نقش کارآگاه پلیس را بازی می‌کرد و فیلم چنان با موفقیت همراه شد که الهام‌بخش بسیاری از فیلم‌های ماجراجویانه چینی‌زبان با قهرمانی شخصیت‌های زن شد.

یئو می‌گوید:”من فیلم‌های اکشن و ماجرا‌جویانه بازی می‌کنم چون باور ندارم که زنان در مصیبت و پریشانی موجودات بی‌دست‌وپایی باشند. ماجرا‌های آنها باید به درستی روایت شود”.

کودی فو که در پنج سالگی در ایپوه همسایه میشل بوده است می‌گوید:”یادم می‌آید مادرم همیشه دوست داشت با او معاشرت کند. من می‌دانستم او آدم مهمی است چون مادرم به او خاله میشل یئو می‌گفت و او را فقط با نام کوچکش صدا نمی‌کرد. یک بار خواستم با دسته‌کلیدش بازی کنم و او به من داد و خوشحال بود که توانسته است در فاصله گپ زدن با مادرم مرا مشغول کند. او مثل همه خاله‌های دنیا بود”.

موفقیت او اثری از‌یاد‌نرفتنی بر مالزیایی‌هایی مانند کودی گذاشته است که حالا هنرمندی ۳۳‌ساله در این کشور است.

فو به‌خاطر می‌آورد:”در زمینه هنر‌های خلاق برای اقلیت‌های جهان مثل ما به‌راستی تصور موفقیت‌های بزرگ هم دشوار است اما میشل یئو به من ثابت کرد که امکان دارد”.

او در ادامه می‌گوید:”در سال ۱۹۹۶ ما برای حمایت از بازگشایی رستوران او رفته بودیم. مدت کمی پس از آن مالزی را برای بازی در فیلم جیمز‌باند فردا هرگز نمی‌میرد ترک کرد و پس از آن دیگر هرگز او را ندیدم”.

یئو اولین نقش اصلی خود در هالیوود را همراه با پیرس برازنان در فیلم جیمز‌باند ایفا کرد. او نقش جاسوس کارکشته چینی را ایفا می‌کرد که نقشی برخلاف همه زنان معمول فیلم‌های جیمز‌باند بود و به‌ویژه در دورانی که کلیشه‌های رایج فضا را برای بازیگران زن و اقلیت‌ها تنگ می‌کرد.

در مصاحبه با مجله فرانسوی اِل می‌گوید وقتی برای اولین باز قدم به آمریکا گذاشت مردم فکر می‌کردند اگر کمی آهسته‌تر حرف بزنند او حرف‌های آنها را بهتر می‌فهمد.

او به‌وضوح به‌خاطر می‌آورد:”حیرت می‌کردند که می‌دیدند من انگلیسی بلدم. من نمی‌فهمیدم چه در ذهن‌شان می‌گذرد”.

” اقلیت بودن هیچ تناسبی با من نداشت. من از مالزی آمده بودم، جامعه‌ای چند‌فرهنگی که همیشه به تفاوت‌های همدیگر احترام می‌گذاشتیم”.

امتناع او از پذیرش نقش‌های پیش‌پا‌افتاده یا پذیرش نقش‌های فرعی و جنبی بازیگران مشهور مرد به معنای موقعیت‌های کاری کمتر بود اما کم‌کم ورق برمی‌گشت.

یئو می‌گوید:”جهان دگرگون شده بود و بازار‌های دیگری در حال توسعه و گسترش بودند. این برای هالیوود خوب بود چون ناچار باید به آنها نشان می‌دادند که آنها هم می‌توانند بهتر باشند”.

اما هنوز هم کلیشه‌های نژادی وجود دارد که او باید با آنها دست‌وٰپنجه نرم کند.

او می‌گوید:”من فکر می‌کنم بسیاری از ما، به‌ویژه زنان می‌دانیم که وقتی پا به سن می‌گذاریم انگار کنار گذاشته می‌شویم. به عنوان بازیگر نقش‌های پیشنهادی کمتر و کم‌اهمیت‌تر می‌شود”.

“بازیگران مرد در سنین ۶۰ و ۷۰ هنوز نقش ابر‌قهرمانانی را ایفا می‌کنند که جهان را نجات می‌دهند اما مگر یک زن نمی‌تواند چنین نقشی ایفا کند؟”

در سال ۲۰۱۸ یئو با بازی چشمگیرش در نقش النور یونگ مادر‌سالار فیلم کمدی رمانتیک آسیایی‌های خرپول محصول هالیوود خوش درخشید. فیلمی که کمابیش همه بازیگران آن آسیایی بودند.

او موفقیت خود را مدیون کارگردانان و قصه‌پردازان جوان می‌داند:”من به نسل جدید و پیشرو اندیشندگانی مانند دانیل امید دارم که آنقدر شجاعت دارند تا فیلمنامه‌هایی بنویسند که در آنها زنان خیلی معمولی امکان تبدیل شدن به ابر‌قهرمانان را پیدا می‌کنند”.

او در ادامه می‌گوید:”آنها فرصت‌های یگانه خود را می‌آفرینند. آنها راه خود را می‌گشایند. کاش نویسنده بودم آنوقت می‌توانستم فیلمنامه فیلم‌هایم را خودم بنویسم”.

دوستان و همکارانش می‌گویند فیلم “همه چیز همه جا در یک زمان” ریسک بزرگی برای میشل یئو بوده است.

“اما زندگی با خطر‌ کردن معنا پیدا می‌کند. بدون خطر کردن مدام باید کارهای همیشگی را تکرار کنی”.

او می‌گوید:”من فکر می‌کنم جوامع آسیایی مدت‌هاست که نادیده مانده‌اند. حالا موج‌های دگرگونی از راه می‌رسند. کمی زمان می‌بَرَد و خوشحالم که شاهد آن هستم”.

شاید همین که میشل یئو از پیشکسوتان سینمای آسیا اولین زن آسیایی‌تباری است که نامزد دریافت جایزه اسکار شده است نشانه‌ای از این باشد که همه‌چیز در حال دگرگونی است. شاید نه در همه‌جا و بی‌تردید نه به یکباره.