اشک و اعتراض؛ فوران خشم در برابر تصمیم طالبان به ممنوعیت حضور زنان در دانشگاه‌ها

پس از این تصمیم گروه‌هایی از زنان جرأت کردند تا در خیابان‌های کابل دست به اعتراض بزنند که با‌ توجه به سابقهٔ طالبان در دستگیری معترضان اقدام جسورانه‌ای بوده است اما نیرو‌های طالبان به‌سرعت گروه‌های کوچک تظاهر‌کنندگان را متفرق کردند.

این نسل از زنان افغان فکر می‌کردند آنقدر خوش‌اقبال‌اند که از امکان تحصیل که از مادران و خواهران و اقوام نسل قبلی‌شان دریغ شده بود، برخوردار خواهند بود اما آن‌ها شاهد ویرانی آیندهٔ خود هستند.

«امید از‌دست‌رفته»

طالبان  فعالیت خود را به‌عنوان گروه اسلام‌گرای نظامی تندرو شروع کرد، وقتی پس از دوران حکمرانی آن‌ها در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که زنان حق کار و تحصیل نداشتند این گروه دوباره در ماه اوت سال گذشته به قدرت رسید قول داده بود که حقوق زنان را رعایت کند.

تصمیم اخیر طالبان هر‌گونه آزادی و حق‌و‌حقوقی که زنان پس از خروج نیرو‌های آمریکا از افغانستان و هنگام  بازگشت طالبان داشتند، نیست و نابود کرده است.

  حدود سه‌ ماه پیش بود که طالبان اجازهٔ برگزاری امتحانات ورودی دانشگاه‌ها را داد، هزاران نفر از زنان و دختران افغان در استان‌های مختلف این کشور در آزمون ورودی شرکت کردند.

بسیاری از آن‌ها پنهانی خود را برای امتحان آماده کرده بودند. آن‌ها یا  در خانه درس خوانده بودند  یا خطر شرکت در آموزشگاه‌های خصوصی برای دختران را، به‌جان خریده بودند. 

در طول برگزاری بعضی امتحانات بمب‌گذار‌ها مدارس را هدف قرار دادند و دانش‌آموزان را به خون کشیدند اما زنان جوان همچنان به تلاش خود ادامه می‌دادند.

حتی وقتی در ماه نوامبر طالبان در آخرین لحظه محدودیت‌های تازه‌ای وضع کرد و مانع ادامه تحصیل دختران در رشته‌هایی مانند اقتصاد، مهندسی و خبرنگاری شد اما آن‌ها به تلاش‌های خود ادامه دادند و رشته‌های آموزگاری و پزشکی را انتخاب کردند.  

یکی از زنان دانشجو به بی‌بی‌سی می‌گوید:”چرا ما باید همیشه قربانی باشیم؟

افغانستان کشور فقیری است اما زنان این کشور فقر را هم مانند مشکلات دیگری که وجود دارند پذیرفته‌اند و باز هم باید رنج‌های بیشتری  تحمل کنند”.

تحصیل دختران مدت‌ها موضوع  اختلاف و مشاجرهٔ میان دو جناح محافظه‌کار و میانه‌رو‌تر طالبان بوده است. 

ممنوعیت تحصیل در دانشگاه‌‌ها نشان‌دهندهٔ پیروزی جناح بنیاد‌گرا‌تر طالبان به رهبری هبت‌الله آخوند‌زاده است که معتقد است تحصیلات جدید به ویژه برای زنان و دختران خلاف آموزه‌های اسلامی است.

البته همه نیرو‌های حاکم مانند او فکر نمی‌کنند و گزارش‌ها حاکی از حضور نیرو‌های میانه‌رو‌ در شهر‌هایی مانند کابل است که خواستار امکان ادامه تحصیل دختران بالای ۱۲ سال هستند.

نهاهای حقوق بشر هشدار داده‌اند که این تصمیم بر آیندهٔ افغانستان اثر منفی خواهد گذاشت.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هشدار داده است:«هیچ کشوری پیشرفت نخواهد کرد وقتی نیمی از جمعیت آن واپس نگه داشته شوند».

کشور‌های غربی اصرار دارند که حق تحصیل زنان یکی از پیش‌شرط‌های به رسمیت شناخته شدن طالبان در عرصهٔ جهانی است هرچند تا‌به‌حال طالبان هیچ اعتنایی به انتقادات نداشته است.

مشاهدهٔ فرو رفتن آیندهٔ دختران افغانستان در “محاق تیرهٔ واپس‌گرایی” در دل خانواده‌های افغان، چه در داخل کشور چه در مناطق دیگر جهان، خشم و هراس بر‌‌انگیخته است.  
خبر ممنوعیت تحصیل زنان در دانشگاه‌ها باعث شد برخی فعالان زن داستان‌هایی از دوران تحصیل خود در دانشگاه را با لباس‎‌های دوران فارغ‌التحصیلی خودمنتشر کنند.

آن‌ها می‌گویند مقاومت در برابر طالبان از زمان قدرت‌گیری آنها در افغانستان کافی نبوده است و این فقط نقطه اوج محدودیت‌های هر روزه‌ای است که در هفته‌های اخیر طالبان اعمال کرده است.

در ماه نوامبر زنان کابل از ورود به مکان‌های عمومی مانند پارک‌ها و سالن‌های ورزشی منع شدند.

به گفتهٔ سازمان ملل زنان به‌طور روزافزون با سیاست‌هایی در جهت محبوس کردن زنان در خانه‌ حبس می‌شوند.   “این رفتار اسلامی نیست”
برای یکی از دانشجویان رشته حقوق که اکنون دیگر راهی برای ادامه تحصیل وجود ندارد.

این ترم دانشگاه  به دلیل تعطیلات زمستانی تا ماه مارس تعطیل بود اما حالا آنها حتی حق ندارند وارد محوطهٔ دانشگاه شوند.

او “همه‌ چیز را از دست داده است”.

او به عنوان پژوهشگر علوم دینی به بی‌بی‌سی می‌گوید تلاش می‌کند این رفتار را به نحوی با آموزه‌های اسلامی تطبیق دهد. «طالبان تمام حق و حقوقی که اسلام و خداوند به ما داده است را از ما سلب کرده‌اند.  آن‌ها باید به کشور‌های اسلامی دیگر بروند تا بفهمند چنین رفتار‌هایی اسلامی نیست. طالبان می‌گویند مطابق شریعت اسلام عمل می‌کنند.

«چرا این قوانین را فقط در مورد زنان اجرا می‌کنند؟ چرا چنین قوانینی دربارهٔ مردان اجرا نمی‌شود؟»

دین‌پژوهان دیگر هم نظرات او را تائید می‌کنند.

نویدا خراسانی، یکی از معدود دانشجویان زن علوم دینی، می‌گوید این دستور مغایر با ارزش‌های اسلامی است.

نویدا که در کانادا زندگی می‌کند می‌گوید:«چنین دستوری جایی در اسلام ندارد چون اسلام به مردان و زنان دستور داده است که در تحصیل علم و دانش تلاش کنند». 

یکی دیگر از پژوهشگران دینی که بی‌بی‌سی با او گفتگو کرده است مردی روحانی است که در افغانستان زندگی می‌کند و معتقد است طبق قوانین اسلام مردان و زنان هر دو باید از حق تحصیل برخوردار باشند. 

از نظر بسیاری از ناظران اوضاع افغانستان تلاش برای توجیه  رفتار طالبان با آموزه‌های دینی بیهوده است.

آن‌ها معتقدند ممنوعیت ورود زنان به دانشگاه‌ها دنبالهٔ اهداف طالبان در جهت سرکوب کامل زنان و محو آزادی‌هایی است که در طول سال‌های گذشته و در فاصلهٔ دو دوره حکومت طالبان به‌دست آورده‌اند.

بستن در‌های دانشگاه و ممنوعیت ادامه تحصیل استقرار کامل کنترل طالبان بر زنان است. 

حمیرا قادری، از زنان تحصیل‌کرده و فعال افغان که در آمریکا زندگی می‌کند، می‌گوید:«افغانستان کشوری نیست که زنان در آن زندگی کنند بلکه زندان بزرگی است که در آن اسیرند».

 «هیچ عرصه‌ای برای زندگی اجتماعی زنان باقی نمانده است. خیابان‌های کشور در تسخیر مردان است و این آخرین عرصهٔ باقیمانده بود که طالبان آن را هم گرفت».