اعتیاد به شرط‌بندی: چرا ورزشکاران حرفه‌ای آسیب‌پذیرترند؟

«کمی که آرام شدم، بغلش کردم و با صدای بلند گفتم که با کمک دیگران خود را اصلاح می‌کنم. واقعاً برای اولین بار در زندگی می‌خواستم تغییر کنم و به دخترم قول دادم تا دیگر آینده‌اش را خراب نکنم.»

آن روز ۷ نوامبر ۲۰۱۸ بود، روزی که پس از آن، ویلیامز دیگر هرگز شرط‌بندی نکرد. زندگی و رابطه با دخترش را نجات داد، اما برای نجات حرفه فوتبالش دیگر دیر شده بود.

ویلیامز زمانی یک بازیکن جوان و آینده‌دار در تیم رکسم بود و همراه با هال رابسون کانو و جو آلن در تیم زیر ۲۱ سال ولز بازی می‌کرد. اما شرط‌بندی باعث شد ورزشی که تمام عمر عاشقش بود، دیگر برایش در اولویت نباشد.

او می‌گوید: «همیشه اولین نفری بودم که در تمرینات حاضر می‌شد و آخرین نفر هم خارج می‌شدم. اما کمی بعد، برعکس شد و آخرین نفر سر تمرین می‌رفتم و خیلی زود هم آن را ترک می‌کردم. مربیان فکر می‌کردند که مشکل انگیزه دارم. اما نمی‌دانستند مسأله خیلی جدی‌تر از این حرفهاست.»

«به نوعی گرفتار یک زندگی دوگانه شده بودم. صبح که از خواب بیدار می‌شدم، نقابم را می‌زدم و به شکل طاقت فرسایی در طول روز لبخند می‌زدم. سعی می‌کردم‌ از رودرو شدن با هم تیمی‌هایم اجتناب کنم، زیرا می‌ترسیدم خود واقعی‌ام را ببینند.»

«به یاد می‌آورم که در یک بازی جام حذفی، پدر و مادرم در میان تماشاچیان بودند. یک لحظه رویایی بود، اما به جای لذت بردن از آن رویا، تنها چیزی که به آن فکر می‌کردم، پول هنگفتی بود که در یک مسابقه کریکت شرط بسته بودم. دل توی دلم نبود و منتظر سوت پایان بودم تا بتوانم بروم و از نتیجه آن مسابقه با خبر شوم.»

«دیگر نمی‌خواستم فوتبالیست باشم. فقط می‌خواستم در منطقه امن ذهنی خود و دور از دیگران بتوانم براحتی شرط‌بندی کنم. در آن زمان احساس می‌کردم دیگر هیچ چیز از زندگی نمی‌خواهم و کامل هستم.»

مشکل شرط‌بندی که اغلب به آن اعتیاد پنهان می‌گویند، برخلاف سایر اعتیادها مانند سوء مصرف الکل یا مواد مخدر، آن است که اثر محسوسی روی بدن افراد ندارد و به همین دلیل نیز تشخیص آن دشوارتر و پنهان کردن آن آسان‌تر است.

در پژوهشی که مجله علمی نیچر منتشر کرده، نتایج نشان می‌دهد که مشکل شرط‌بندی در میان ورزشکاران حرفه‌ای و سطح بالا در مقایسه با مردم عادی، دو برابر بیشتر است. پیش از آن، مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۶ و در اروپا انجام شد که نشان می‌داد میزان شرط‌بندی در ورزشکاران حرفه‌ای به طور قابل توجهی افزایش یافته است.

در سال ۲۰۱۴، نتایج یک نظرسنجی نشان داد که شرط‌بندی در میان مردان فوتبالیست حرفه‌ای و بازیکنان کریکت سه برابر بیشتر از مردان جوان و عادی جامعه است.

ترکیب خطرناک اوقات فراغت بسیار و درآمد بالا در کنار میل شدید به برنده شدن به هر قیمتی می‌تواند بستری ایده‌آل برای جوانه زدن و رشد رفتارهای اعتیادآور باشد.

کایران موری، یکی از نویسندگان مقاله نیچر، می‌گوید: «برخی از بازیکنانی که با آنها مصاحبه کردیم، معتقد بودند شخصیت یک ورزشکار حرفه‌ای است که احتمال شرط‌بندی را افزایش می‌دهد.»

«زیرا این ورزشکاران اساساً شیفته رقابت هستند و شرط‌بندی با هم تیمی‌ها هیجانش را برایشان بالاتر خواهد برد. اما اگر فرهنگ شرط‌بندی در یکی رخنه کرده باشد، آسیب‌های فراوانی به جای خواهد گذاشت.»

ویلیامز نیز با ارزیابی موری موافق است: «وقتی یک هم تیمی برنده می‌شود و من می‌بازم، انگیزه‌ام برای شرط‌بندی بیشتر می‌شود.»

عنوان پژوهش بالا، «شاخص‌های پیش‌بینی‌ رفتار نامطلوب در شرط‌بندی بین ورزشکاران» و جامعه هدف آن بازیکنان غیرحرفه‌ای اتحادیه ورزشکاران ایرلند است.

این بازیکنان برای بازی پولی دریافت نمی‌کنند و معمولاً در کنار فوتبال یا به کار دیگری مشغولند و یا در حال تحصیل هستند. به علاوه، آنها در لیگی بازی می‌کنند که در آن حمایت مالی شرکت‌های شرط‌بندی ممنوع است.

اما داستان در فوتبال انگلیس متفاوت است. حتی در دسته‌های پایین تر از لیگ برتر نیز، جایی که میانگین دستمزدها بیش از شصت هزار پوند در هفته است، بازیکنان کاملاً حرفه‌ای و از نظر مالی تأمین هستند. بنابراین از استراحت و اوقات فراقت بسیار در میان تمرینات و مسابقات برخوردارند.

از این گذشته، فوتبالیست‌های این کشور هر روز با آرم و شعار شرکت‌های شرط‌بندی بمباران می‌شوند.

جیمز گرایمز، بنیانگذار بیگ استپ کمپینی که در سال ۲۰۱۹ برای از حذف تبلیغات شرط‌بندی از فوتبال در همه سطوح راه‌اندازی شد، می‌گوید: «آنها همه جا هستند. در تبلیغات خیابانی، در تلویزیون و رادیو حضور دارند. لیگ فوتبال توسط شرکت اسکای بت حمایت می‌شود. ورزشگاه‌ها و تیم‌های بزرگ نیز از سوی آنها حمایت می‌شوند.»

هشت تیم لیگ برتری در این فصل تبلیغ شرکت‌های شرط‌بندی را روی پیراهن‌ و دو تیم دیگر نیز روی آستین خود داشتند.

باشگاه برنتفورد، یک شرکت شرط‌بندی آفریقای جنوبی به نام هالیوود بتز را به عنوان برجسته ترین حامی مالی خود دارد. مهاجم این تیم، ایوان تونی در هفته گذشته، به ۲۳۲ بار نقض قوانین شرط‌بندی اعتراف کرد و هشت ماه محروم شد.

تخلفات تونی در یک دوره تقریباً چهار ساله رخ داده است که نشان از اعتیاد شدید او به شرط‌بندی دارد. نکته جالب توجه، تضاد بین محرومیت او و اسپانسر تیمش است.

گرایمز می‌گوید: «این نوعی ریاکاری است. زیرا از طرفی این مردان جوان مجبور هستند تا در بیلبوردهای تبلیغاتی کازینوهای آنلاین حضور داشته باشند و در مقابل اگر خود شرط‌بندی کنند، محروم شده و شغلشان را از دست می‌دهند. این واقعاً غیرمنطقی است.»

توماس فرانک، سرمربی برنتفورد می‌گوید: «باید چیزی تغییر کند.»

گرایمز: «فکر می‌کنم این اولین باری بود که یک سرمربی لیگ برتر همان چیزی را گفت که ما سال‌ها در تلاش بودیم بگوییم. شاید گفته‌های او باعث شود واقعاً اتفاقی رخ دهد.»

البته تغییر شروع شده است و حتی خیلی قبل‌تر از سال ۲۰۲۶ و ممنوعیت درج تبلیغات شرکت‌های شرط‌بندی روی پیراهن تیم‌های درجه یک، اقدامات فراوانی در حال انجام و مقابله با شرط‌بندی است.

با این حال، گرایمز این محدودیت را ناکافی می‌داند و معتقد است شرکت‌های شرط‌بندی همچنان می‌توانند روی آستین بازیکنان، کنار زمین، نورافکن ورزشگاه‌ها و امواج رادیویی تبلیغ کنند.

بهرحال این ممنوعیت نشان داد که مسئولین اثرات نامطلوب شرط‌بندی بر ورزش را پذیرفته‌اند. دقیقاً مانند سال ۲۰۰۳ که تبلیغات دخانیات در فوتبال بریتانیا را به کلی ممنوع اعلام کردند.

مطالعه‌ای که سه سال بعد از منع تبلیغات دخانیات انجام شد، نشان داد که این ممنوعیت به طور قابل توجهی میزان قرارگرفتن در معرض تبلیغات دخانیات را کاهش داده است.

آیا ممنوعیت تبلیغ شرط‌بندی نیز می‌تواند اثربخش باشد؟ گرایمز چندان مطمئن نیست: «مطمئناً از برخی از آسیب‌ها پیشگیری می‌کند، اما به تنهایی کافی نیست و به همین دلیل ما خواهان کاهش خطرات شرط‌بندی و تخصیص بودجه برای تحقیق و درمان آسیب‌های آن هستیم.»

گرایمز با شور و حرارت بسیار خود را مکلف به انجام این مأموریت می‌داند و از فوتبال و صنعتی که او را ناامید کرده، عصبانی است. زیرا زمانی که شانزده سال داشت، پنج پوند روی چهار تیم شرط بست و با برد آنها نود پوند برنده شد. او هنوز هم نام باشگاه‌های هیستون، استیونیج، پیتربورو و تورکی را به خاطر می‌آورد.

او می‌گوید: «فکر می‌کردم فوتبال را فهمیده‌ام و در همان زمان بود که به مربیگری علاقه‌مند شدم. در هفده سالگی واجد شرایط یوفا شدم. در آکادمی‌های شفیلد یونایتد و دانکاستر روورز کار کردم. فوتبال زندگی من بود و با تمام وجود به آن اعتماد داشتم.»

اما مقدار شرط‌بندی‌های او هر روز بیشتر می‌شد و به همین دلیل بدهی‌اش به دوستان، خانواده و شرکت‌های شرط‌بندی هم بیشتر می‌شد.

او در مجموع حدود صدهزار پوند از دست داد. به سختی تلاش می‌کرد تا در یک شغل بماند. حتی یک بار، جایی نداشت و چندین شب را در ایستگاه قطار خوابید.

او می‌گوید: «خوشبختم که جانم را نگرفتم چون در وضعیتی بودم که به راحتی می‌توانستم کار وحشتناکی بکنم. مردم باید بفهمند که این اعتیاد می‌تواند جان آنها را بگیرد.»

«بنابراین وقتی شرط‌بندی و خودکشی ناشی از آن را به عنوان یک خطر جدی ببینیم، بهتر می‌توانیم از آن جلوگیری کنیم.»

گرایمز معتقد است که راه حل اصلی، آموزش است. ویلیامز نیز موافق است و اکنون در شرکت اپیک به ورزشکاران معتاد به شرط‌بندی و باشگاه‌های مطرح لیگ برتر از جمله منچسترسیتی، آرسنال و چلسی مشاوره خصوصی می‌دهد.

برخلاف بیگ استپ، شرکت اپیک از جدایی فوتبال از شرط‌بندی حمایت نمی‌کند. زیرا با هفت شرکت شرط‌بندی همکاری می‌کند و از این راه درآمد دارد.

جان میلینگتون، مدیر ارشد اپیک، می‌گوید: «ما به دنبال غیرقانونی کردن شرط‌بندی در این کشور نیستیم و معتقدیم شرط‌بندی روی ورزش می‌تواند سرگرمی لذت بخشی برای بسیاری از مردم باشد.»

«در تلاش هستیم تا از مردم، به ویژه ورزشکارانی که آسیب‌پذیر هستند، مراقبت و از وقوع مشکلات بعدی جلوگیری کنیم. ما به دنبال کار متفاوتی هستیم تا با استفاده از تجربیات خود ورزشکاران، بدنامی ناشی از شرط‌بندی را از بین ببریم.»

ویلیامز می‌گوید: «از اعتیادی که داشتم شرمنده هستم و به دلیل بدنامی آن دیگر نمی‌توانم به فکر مربی‌گری و یا بازگشت به فوتبال باشم.»

در مستندی که سال ۲۰۲۱ تهیه شد، چهار بازیکن قدیمی که عادت به شرط‌بندی را کنار گذاشته بودند؛ پل مرسون و جان هارتسون از آرسنال، کیت گیلسپی از نیوکاسل و اسکات دیویس از ریدینگ گرد هم آمدند تا درباره زندگی‌شان صحبت کنند. در این مستند آنها اعتراف کردند که در مجموع حدود پانزده میلیون پوند را در شرط‌بندی باخته‌اند.

تونی آدامز، کاپیتان سابق آرسنال در کنار مرسون و هارتسون، کلینیکی را در سال ۲۰۰۰ تأسیس کردند تا اختلالات اعتیادآور ورزشکاران را درمان کنند. آدامز در سال ۲۰۲۲ به تایمز گفت که ورزشکاران مراجعه کننده به این کلینیک، بیشتر از الکل به شرط‌بندی اعتیاد دارند.

تمام کسانی که برای تهیه این مطلب با آنها مصاحبه شد، در یک مورد توافق نظر داشتند؛ اعتیاد به شرط‌بندی یک مشکل روانی است که برای جامعه نیز هزینه دارد.

در بزرگترین بازنگری مقررات شرط‌بندی که در بیست سال گذشته انجام شده، اقدامات مختلفی پیشنهاد شده است. از محدودیت سنی برای دستگاه‌های قمار تا بررسی مقدار شرط‌بندی در یک زمان مشخص. برای مثال وقتی فردی هزار پوند را در ۲۴ ساعت یا دو هزار پوند را در نود روز از دست می‌دهد، آنها وارد عمل می‌شوند.

البته به عقیده برخی، هواداران یا بازیکنان جوان ثروتمندی که پول و زمان زیادی برای سوزاندن دارند، هنوز هم در معرض آسیب هستند.

گرایمز می‌گوید: «هرچه دیرتر آنها را در معرض تبلیغات شرط‌بندی قرار دهیم، احتمال معتاد شدن آنها کمتر خواهد بود. اکنون بچه‌های نه یا ده ساله در معرض شرط‌بندی هستند و تا زمانی که این مورد برای همیشه از ورزش حذف نشود، نسل‌های آینده هم با آن دست و پنجه نرم خواهند کرد.»