بی بی سی؛ بی طرفی، صحت و شفافیت
وبلاگ سردبیران بیبیسی فارسی
در دورانی که رسانههایی در دو سوی وقایع، دو دنیای موازی اما بعضا به دور از حقیقت را ترسیم میکنند و در دورانی که شفافیت، صحت و دقت درخبررسانی، جای خود را به «تعهد» به ایدئولوژی حاکمان یا تامین انتظارات «سرمایه گذار» میدهد، ضرورت وجود رسانههایی که به بیطرفی پایبند باشند و با شفافیت، واقعیتها را بیان کنند، بیش از هر زمان دیگری است.
بیبیسی فارسی، به عنوان یکی بخشهای مجموعه رسانهای بینالمللی بیبیسی، در چارچوب همان اصول حرفهای کار میکند که به واسطه پایبندی به ارزشهایی چون دقت، بیطرفی، انصاف و شفافیت، اعتماد مخاطبان را در سطح بینالمللی کسب کرده است.
اعتماد مخاطبان به بیبیسی، با ارزشترین دارایی ماست. برای حفظ این اعتماد و گسترش آن؛ خبرنگاران، تهیه کنندگان و سردبیران پیوسته در تلاشند تا محتوایی با کیفیت و درخوراعتماد مخاطبین ارائه کنند.
با این وجود اشتباهاتی نیز ممکن است رخ دهد. در صورت بروز اشتباه یا خطا، ضمن اصلاح اشتباه، دلایل آن را مرور میکنیم و زمینه بروز خطا را بررسی میکنیم تا جلوی تکرار آن را بگیریم. شاید یک مثال موضوع را روشنتر کند.
عصر چهارشنبه ۳۰ شهریور، حدیث نجفی از خانه خارج شد تا در تظاهرات اعتراضی در مهرشهر کرج شرکت کند. بر اساس گفتههای شاهدان، ساعتی بعد هدف گلوله مامورانی قرار گرفت که آن شب در مهرشهر از اسلحه برای سرکوب اعتراضات استفاده کرده بودند و کشته شد. خبر کشته شدن حدیث نجفی شنبه دوم مهر و پس از خاکسپاری او منتشر شد.
جمعه یکم شهریور ویدیوی کوتاهی از دختر جوانی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که در آن، این دختر در حال جمع کردن و بستن موهایش دیده میشد که به سمت صف معترضین و نیروهای امنیتی میرود. این ویدیو بلافاصله به یکی از تصاویر نمادین اعتراضها تبدیل شد.
صبح یکشنبه خبری منتشر شد که دو دختر را به اشتباه، یکی معرفی میکرد که در اعتراضهای کرج یا مهرشهر کشته شد. ما نیز در بیبیسی این خبر را منتشرکردیم. اما دختری که در ویدیو در حال بستن مو و حرکت برای پیوستن به معترضین دیده میشد، یکشنبه شب (سوم مهر) با بیبیسی فارسی تماس گرفت و از سلامتی خود و اشتباه در خبر اطلاع داد.
اصلاح و تایید چنین موضوع پیچیدهای به سادگی مقدور نیست. اولین تماس اوایل شب برقرارشد اما خبرنگاران و سردبیران بیبیسی حدود ساعت ۳ بامداد به این جمعبندی رسیدند که شخصی که با ما تماس گرفته بود همان دختریست که در ویدیو دیده میشد و حدیث نجفی نیست.
مقایسه تمام ویدیوهای موجود از اتفاقات چند شب منتهی به یکشنبه، مقایسه ویدیوهای موجود از حدیث نجفی و ویدیویی که در آن صحنه بستن مو و حرکت دختر دوم بازسازی شده بود، تماس تصویری با او، و دریافت نسخه کاملی از ویدیوی اصلی، امکان ارزیابی شرایط را فراهم کرد.
با وجود اینکه رسانه رسمی ایران (صدا و سیما) سعی کرد این موضوع را یک توطئه نشان دهد و برخی دیگر از رسانههای فارسی زبان نیز با توضیحاتی نهچندان روشن از کنار آن گذشتند، اما بیبیسی نه در ابراز بروز اشتباه تردیدی داشت و نه از پرسشگری درباره شیوهای که به انتشار خبر اشتباه منجر شده بود. نتیجه اینکه واقعیت آنطور که بود نقل و برای آیندگانی که ممکنست روزی به مرور این وقایع بپردازند، ثبت شد.
شرح کامل جزئیات و روش تحقیقی که همکاران ما برای تشخیص هویت دو دختر به کار گرفتند، برای حفظ امنیت دختر دوم مقدور نیست اما آنچه بدست آمد تجربهای گرانبها شد برای دقت بیشتر در کارهای بعدی.
یکی از عوارض جانبی این سطح از تحقیق و دقت در جزئیات، کاهش سرعت در اطلاع رسانیست اما یکی از اولین نکتههایی که پس از پیوستن به بیبیسی و در دورههای آموزشی میشنوید، این است که در کار خبر، دقیق بودن مهمتر از اول بودن است.