تجربه زنان معترض از بازداشتگاه طالبان؛«شما باعث شدید که دنیا ما را به رسمیت نشناسد»
تظاهرات زنان معترض در کابل، ۱۶ ژانویه ۲۰۲۲
سازمان دیدهبان حقوق بشر در گزارشی از سه زن معترض افغان که توسط طالبان بازداشت شده بودند، جزئیات «شکنجه و بدرفتاریهای شدید را در زندان طالبان» توصیف کردند. این سازمان میگوید تجربه این زنان نشان میدهد که طالبان به شدت در تلاش برای خاموش کردن جنبش اعتراضی زنان افغانستان است.
این زنان به دیدهبان حقوق بشر که مقر آن در نیویورک است گفتند که طالبان به «ناحق آنها را همراه با اعضای خانوادههایشان از جمله کودکان» بازداشت کرده بودند و در مدتی که در بازداشت طالبان به سر بردند، «تهدید، ضرب و شتم، شرایط خطرناک حبس، انکار روند قانونی، رفتار توهینآمیز آزادی و سایر سوء استفادهها را تجربه کردند.»
به گفته این زنان، طالبان «بستگان مرد آنها را نیز بازداشت و به آنها شوک الکتریکی وارد کردند.»
یکی از این زنان معترض گفته که وقتی نیروهای طالبان آنها را به وزارت داخله بردند، یک عضو ارشد طالبان بر سر آنان فریاد زده که «شماها، ما را در وضعیت بدی قرار دادهاید، به خاطر شما دنیا ما را به رسمیت نشناخته، وقتی آمریکا ما و زنان ما را میکشت شما کجا بودید؟»
دیدهبان حقوق بشر از دولتهایی که در حال تعامل با حکومت طالبان هستند خواسته که طالبان را «در احترام به تعهدات به قوانین بین المللی از جمله آزادی بیان و برگزاری تجمعات و جلوگیری از شکنجه و بدرفتاری تحت فشار قرار بدهند.»
اما عبدالنافع تکور، سخنگوی وزارت داخله طالبان به بیبیسی گفت که این گزارشها «بیاساساند و هیچ حقیقتی ندارند.»
آقای تکور افزود که «هیچ موردی نداریم که کسی به خاطر شرکت در تظاهرات بازداشت، لت و کوب یا مجازات شده باشد. در جامعه افغانستان زنان مقام والا دارند و از احترام زیادی برخوردارند. متاسفانه برخی برای اینکه خود را به خارج برسانند و دستاویزی (شواهدی) داشته باشند که به خارجیها بسپارند، چنین شایعاتی را پخش میکنند.»
هدر بار، دستیار مدیر حقوق زنان در دیدهبان حقوق بشر، گفته که «داستانهای این زنان نشان میدهد که طالبان تا چه اندازه از فعالیتهای آنها احساس خطر کرده، و بیرحمانه برای ساکت کردن آنها تلاش میکند.»
این سازمان میگوید برخورد طالبان با اعتراضات زنان از روزهای نخست روی کارآمدن در کابل «بیرحمانه بوده، از ضرب و شتم، برهم زدن تظاهرات، بازداشت و شکنجه خبرنگارانی که از اعتراضات گزارش تهیه میکردند.»
این سازمان از گزارش مستند روزنامه واشنگتن پست در مورد دستگیری ۲۴ فعال حقوق زنان توسط طالبان برخی از آنها همراه با خانوادههایشان طی ماههای ژانویه و فوریه نیز یاد کرده است.
این سه زن در مورد شرایط بازداشتگاه طالبان گفتند که «آنها ۲۱ زن و ۷ کودک را که ۵ روز در یک اتاق تنگ و گرم خفه کننده نگهداری میشدند و به غذا، آب یا توالت دسترسی نداشتند. طالبان آنها را چندین هفته نگه داشتند، و بدون حضور وکیل یا مشاور قضایی، آنها را مورد بازجویی قرار داده، به زور اعتراف گرفته و مردان بازداشتی را شدیدا شکنجه کردهاند.»
طالبان از خانوادههای سه زن اصل اسناد مالکیت خانه را به عنوان وثیقه گرفتند و تهدید کردند در صورتی که بار دیگر دست به اعتراض بزنند، خانه آنها را «مصادره» خواهند کرد.
دیدهبان حقوق بشر از حکومت طالبان خواسته که افراد بازداشتی را بنا به معیارهای سازمان ملل در مورد رفتار با زندانیان نگه دارد.
زنان معترض از بازداشتگاه طالبان چه گفتند؟
نیروهای امنیتی طالبان این سه زن را در «یک خانه امن در کابل در فوریه ۲۰۲۲ بازداشت کرده بودند. آنها و اعضای خانوادهشان چندین هفته در وزارت داخله ظاهرا به دلیل برنامهریزی و مشارکت در فعالیتهای زنان به سر بردند و پس از رهایی از کشور خارج شدند.»
در روزهای پس از اعتراضات در ماه فوریه، طالبان شروع به دستگیری معترضان کردند. سه زن معترض مورد مصاحبه گفتند که انتظار دستگیری را داشتند. یکی از این زنان معترض به دیدهبان حقوق بشر گفته که خانواده و دوستانش بارها از او میخواستند که از کشور فرار کند، اما او نپذیرفته و گفته است که «میخواستم بمانم و مبارزه کنم».
او گفته که در زمستان وقتی نیروهای طالبان آمدند، او از دروازه پشتی گریخت «در راه، در ایستهای بازرسی زیاد، من گفتم باردارم و به دکتر نیاز دارم. [نیروهای] طالبان در هر ایست بازرسی صورتم را با چراغ قوه میدیدند.»
این زن معترض گفته که در شبی در ماه فوریه، وقتی نیروهای طالبان برای دستگیری او آمدند «جلوی کودکانم غذا گذاشتم و به آنها گفتم نترسید قوی باشید. … میدانستم که ما را میبرند، اما فکر نمیکردم کودکانم را هم بازداشت کنند. اما تمام خانواده از جمله کودکان بازداشت شدند».
او تعریف کرده که طالبان در حالی که در یک سوی اتاق «فرزندانش را نگه داشته بود، و یک نیروی زن تیم طالبان اسلحه را به سرش گرفت و مبایلاش را از او خواست. به او گفتم: اسلحه خود را در حضور کودکانم نکشید. کودکانم از ترس میلرزیدند. گفتم: بگذارید بچههایم را در بغلم بگیرم که اجازه ندادند. پس از آن یک نیروی مرد طالبان از او بازجویی کرده است.»
او افزوده که «یکی از طالبان اسلحهاش را روی سرم گذاشت. پرسید: «تو کی هستی و چرا اینجا آوردنات؟ گریه میکردم اما احساس قدرت میکردم، چراکه یک آرزویم این بود که با آنها رودررو شوم. گفتم: از خدا میترسم نه از تو. همه چیز را صادقانه میگویم. گفتم: من [زن] معترضم. ناچار بودم. آنها میشناختند. تلفنم در دستشان بود.»
این زن گفته در حالی که بستگان مرد او را نیز در اتاق مجاور بازجویی و لت و کوب میکردند که صدای آنها را کودکانش میشنیده است.
وزارت داخله طالبان در ۲۰ فوریه ۲۰۲۲ ویدیوی اعتراف اجباری شماری از زنان معترض بازداشت شده را منتشر کرد
زن معترض دوم گفته که زمانی که نیروهای طالبان وارد خانه او شدند «او در حمام بود تهدید کردند که اگر فوراً بیرون نیایی دروازه [حمام] را خواهند شکست. خانواده دیگری دروازه را باز نکردند، طالبان آن را شکستند.»
او به دیدهبان حقوق بشر تعریف کرده که نیروهای طالبان که به خانه امن یورش بردند، در میان آنها ۵ نیروی زن نیز بودند، آن «زنان صورت خود را پوشانده بودند و اسلحه داشتند. گفتند: دستانات را بلند کن، تلفنات را بده، اسمت را بگو. وقتی تلفنم را به او ندادم، طالب ارشد [مرد] خود را صدا کرد. او اسمم را پرسید و گفت: این «یکی از زنان معترض است. شش ماه است که به ما اعتراض میکند. او ما را در وضعیت بدی قرار داده، باید بازداشتاش کنیم.» این زن گفته تلفن همراه خود را به او نیز نداده است و مرد طالبان با رادیوی بیسیم در دستاش او را زده و در نهایت مبایلاش را گرفت. این زن معترض گفته که «در آن لحظه آنقدر ترسیده که خودش را تر کرده است.»
زن معترض سوم به دیدهبان حقوق بشر گفته که نیروهای طالبان مردان همراه آنها را در خانه امن به شدت کنک زدند. «وقتی ما را در اتاق گذاشتند، شروع به شکنجه مردان ما کردند. همه ما صدای فریاد آنها را میشنیدیم. واقعاً وضعیت بدی بود. هیچ کاری از دست ما بر نمیآمد.»
او گفته که «وقتی طالبان مردها را میزدند زنان دعا میخواندند. یکی از زنان، قرآن همراهش را گرفته و همگی آنها زانو زده و دعا میکردند. ما دعا میکردیم که خدا ما را حفظ کند. در آن لحظات میخواستیم بمیریم یا از پنجره به بیرون بپریم و یا خود را بکشیم. نمیخواستیم زنده باشیم.»
این زنان گفتند که ۲۱ زن و ۷ کودک را یکجا در یک اتاق بسیار گرم و بدون تهویه به مدت پنج روز و تقریباً بدون آب و غذا در حبس نگه داشتند آن اتاق «یک پنجره کوچک داشت، اما نتوانستیم آن را باز کنیم. یکی از این زنان گفته که «اکسیژن در اتاق تمام شد. بچهها نمیتوانستند بخوابند. ما مثل ماهی بیرون از آب شده بودیم.»
به گفته این زنان در وزارت داخله، بازجویی طالبان تمام شب از «۸ شام تا ۱۱ صبح» ادامه مییافت. یکی از این زنان گفته که «آنها فیسبوک و تماسهای ما، همه چیز را جستجو میکردند: همه فایلها در لپتاپ را میگشتند» و میخواستند که دوستان خود را معرفی کنیم.
به گفته این زنان، آنها بعدا فهیمدند که طالبان بستگان مرد آنها را «شدیدتر از زنان لت و کوب کرده بودند، از جمله با شوک الکتریکی و کتککاری توسط چند نفر و همچنین دشنام فامیلی میدادند.»