ترور نافرجام عمران‌خان مرحله تازه بحران سیاسی پاکستان

 عمران‌خان گفته است که وی مانند نوازشریف و پرویز مشرف نیست که کشورش را ترک کند و برای آزادی و تأمین عدالت، حاضر است جانش را قربانی کند.

عمران‌خان دومین دور اعتراضات مردمی زیر نام «حقیقی آزادی» را یک هفته پیش از لاهور آغاز کرد. عمران خان که ترور رهبران سابق از جمله بی‌نظیر بوتو در جریان مبارزات انتخاباتی در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۷ درشهر راولپندی ر‌ا به خاطر دارد، با ترتیبات امنیتی خاصی راهپیمای را آغاز کرد. به منظور دفع حملات احتمالی تروریستی، کانتینر ضد گلوله بر خودروی حامل عمران‌خان نصب شده بود.

علی رغم آمادگی و تمهیدات فراوان، خان روز پنجشنبه آماج حملۀ مسلحانه قرار گرفت و چند گلوله به پای او اصابت کرد. به دنبال سوءقصد نافرجام، هزاران تن از هواداران خان در شهرهای پیشاور، لاهور و راولپندی دست به اعتراض زدند. هواداران‌ خان ارتش را متهم می‌کنند که در پی حذف آقای خان هستند. اما ارتش گفته است که تحقیقات برای شناسایی عاملان رویداد را آغاز کرده‌اند.

بحران روزافزون اقتصادی، سقوط بی‌پیشینۀ کلدار پاکستانی، افزایش بی‌رویۀ مواد خوراکی، نفت، گاز، کم‌بود انرژی برق، فقر، بیکاری، فساد و وابستگی مالی خارجی، سطح نارضایتی در پاکستان را به اوج رسانده است. مردم پاکستان، دو حزب بر سر اقتدار(مسلم لیگ و مردم) را مسئول وضعیت پیش آمدۀ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در کشور می‌دانند. عمران‌خان هم با حرکات پوپولیستی منحصر به فرد و جایگاه بی‌مانند اجتماعی و مردمی، وضعیت را به نفع خود تغییر داده است.

عمران‌خان ۷۰ ساله کاپیتان سابق تیم ملی کرکت پاکستان است. او برعکس سنت حاکم در جامعۀ سیاسی پاکستان، از خانواده‌ای سیاسی نیامده است. تاریخ «تحریک انصاف» به بیش از ۲۵ سال نمی‌رسد. اما او توانسته در این مدت، تحریک انصاف را به مقتدرترین حزب سیاسی در پاکستان تبدیل کند، طوری‌که اگر قرار باشد انتخاباتی برپا شود، به نظر می‌رسد دو حزب مردم و قاعد اعظم که تاریخی به پهنای تاریخ پاکستان دارند، در ائتلاف مشترک توانایی رقابت با حزب تحریک انصاف را ندارند.

عمران‌خان به محبوب‌ترین چهرۀ تاریخ معاصر پاکستان تبدیل شده است. از هر ۱۰ پاکستانی، ۷-۸‌ تن طرفدار عمران خان هستند. تازه ترور نافرجام عمران‌خان، محبوبیت اجتماعی و مردمی او را مضاعف گردانیده است. پاکستانی‌ها، عمران‌خان را ناجی کشورشان می‌دانند.

بدون شک عمران‌خان در منازعات جاری کوتاه نخواهد آمد. چنانچه خان پس از حملۀ مسلحانه به قصد جانش گفت که او همچنان به مبارزه ادامه می‌دهد. حملۀ اخیر، عزم وی برای پیروزی را جزم‌تر ساخته است. 

ائتلاف شریف و زرداری در همسویی با ارتش کمر را بسته‌اند که از برگشت عمران خان جلوگیری کنند. مطالبۀ اصلی خان برگزاری انتخابات زودهنگام است. اما دو حزب بر سر اقتدار و ارتش می‌‌دانند که انتخابات زودهنگام به معنای پیروزی یک دست عمران‌خان است. چیزی که برای ارتش و دو حزب بر سر اقتدار یک کابوس است. برگشت خان به معنای پایان کار دو حزب کهنه کار مردم و مسلم لیگ است. عمران خان با پیروزی یک دست در انتخابات، نقطۀ پایان به تاریخ دو حزب نیرومند حاکم خواهد گذاشت.

مهمتر از همه این‌که خان به صراحت از ارتش انتقاد می‌کند. او اخیراً رئیس سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان (آی‌اس‌آی) را متهم کرد که برخلاف قانون اساسی و قوانین حاکم، پای ارتش و نهادهای اطلاعاتی را به مسائل سیاسی کشانده است. رئیس استخبارات پاکستان برای نخستین‌بار در تاریخ این کشور در یک کنفرانس مطبوعاتی راجع به‌مسایل جاری در کشور سخن گفت. ارتش با درک پایگاه نیرومند اجتماعی عمران‌خان می‌داند که برگشت خان به قدرت، نقطۀ پایانی به حاکمیت بلاقید و شرط ارتش در معادلۀ قدرت در پاکستان است. تقریباً برای همه روشن است که قاعدۀ بازی در پاکستان دست ارتش است. به همین دلیل، هیچ نخست‌وزیری در تاریخ پاکستان نتوانسته دورۀ کامل پنج ساله را تکمیل کند. اما برگشت عمران‌خان می‌تواند ارتش را از سکوی سیاست در پاکستان پایین آورد.

در گذشته منازعه میان نظامیان و رهبران سیاسی، همواره به نفع ارتش پایان یافته است. رهبران سیاسی یا تبعید شده‌اند و یا هم ترور، و ارتش حاکمیت را به دست گرفته است. اکنون مشخص نیست که کشمکش جاری که در تاریخ سیاسی پاکستان بی‌سابقه و نا آشنا نیست، به چه نتیجه‌ای منجر خواهد شد. نتیجه هرچه باشد، چشم‌انداز سیاسی پاکستان روشن به نظر نمی‌رسد. رویداد اخیر به میزان پیچیدگی و عمق بحران سیاسی در پاکستان می‌افزاید.

ویدیوی زیر که به صورت گسترده در شبکه‌های اجتماعی نشر شده، لحظه حمله به عمران خان در منطقه وزیر آباد را نشان می‌دهد.