تغییر اقلیم؛ تاب بلند کالیفرنیا از خشکسالی به ترسالی

از اول اکتبر تاکنون – آغاز فصل بارندگی – در برخی از قله‌های بلند سی‌یرا بیش از ۱۸ متر برف باریده که بیش از دو برابر حالت عادی است.

برف انباشته در این رشته کوه بلند حدود یک سوم آب کالیفرنیا را تامین می‌کند.

حیرت‌انگیز اینکه اینها بعد از سه سال خشکسالی از راه می‌رسد که کشاورزی، ‌آب مورد نیاز مناطق شهری و روستایی و حیات وحش را تحت فشار قرار داده بود.

برای درک تفاوت وضع امسال با پارسال کافی است گزارشی که ژوئن گذشته منتشر شد را بخوانیم: «برای خیلی از کسانی که در قلب منطقه کشاورزی کالیفرنیا زندگی می‌کنند، چاه‌ها از حالا شروع به خشک شدن کرده… موسسات خیریه بطری‌های آب توزیع می‌کنند و تانکرهای بزرگ آب غیرآشامیدنی که فقط برای شستشو مناسب است را به مناطق مختلف می‌برند.»

ریک اسپینارد، رئیس سازمان ملی مطالعات جوی و اقیانوسی آمریکا، اخیرا در بیانیه‌ای گفت: «تغییر اقلیم دلیل نوسان میان سال‌های به شدت خشک یا تر است.»

کالیفرنیا از اواخر ماه دسامبر تاکنون شاهد ورود ۱۲ «رود جوی» بوده است. اینها جریان‌های بزرگ هوایی حاوی رطوبت زیاد هستند که از صدها کیلومتر دورتر از اقیانوس آرام وارد ایالت می‌شوند و باران و برف فراوانی می‌آورند.

سازمان ملی مطالعات جوی و اقیانوسی آمریکا می‌گوید: «بارندگی زمستانی، توام با طوفان‌های اخیر، خشکسالی استثنایی و شدید کالیفرنیا را برای اولین بار از سال ۲۰۲۰ مرتفع کرده است.»

گزارش «نظارت بر خشکسالی آمریکا» هم حاکیست که بیشتر کالیفرنیا اکنون برای اولین بار از سال ۲۰۲۰ از خشکسالی خارج شده و فقط بخش‌های لم یزرع آن همچنان گرفتار کم‌آبی «متوسط» یا «شدید» است.

کمبود بارندگی، رطوبت خاک، حجم آبهای جاری، ذخایر آب‌های زیرزمینی و سلامت پوشش گیاهی از معیارهایی است که خشکسالی براساس آنها سنجیده می‌شود.

با این حال کارشناسان هشدار می‌دهند که کالیفرنیا هنوز از شرایط کم‌آبی طولانی خارج نشده؛ شرایطی که خشک‌ترین دوره ۲۲ ساله در ۱۲۰۰ سال اخیر را از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱ رقم زده است.

کارشناسان می‌گویند که در طول قرن بیستم در یک دوره ۲۰ ساله در این منطقه حدود ۱۰ سال آنها خشک و ۱۰ سال تر بود که باعث حفظ تعادل می‌شد. اما در ۲۵ سال گذشته فقط ۹ سال تر بوده و ۱۶ سال خشک.

علاوه بر کالیفرنیا منطقه وسیع‌تر غرب آمریکا هم در سال‌های اخیر خشکسالی شدیدی را پشت سر گذاشته.

ناسا که با کمک ماهواره‌هایش تغییرات در آب‌های سطحی را زیر نظر دارد، سال پیش هشدار داد که غرب آمریکا وارد یکی از شدیدترین خشکسالی‌ها در تاریخ خود شده است.

اما داده‌های اخیر حاکی از وضعیتی پرآب در حوزه آبریز کلورادو در پی بارش برف سنگین در کوه‌های راکی است که انتظار می‌رود دریاچه‌های منطقه را تغذیه کند. به گفته مقام‌ها میزان برف در رشته کوه‌های راکی ۱۱۰ تا ۱۵۰ درصد میانگین برای این وقت سال است.

بارش برف در ماه‌های اخیر دو دریاچه پاول و مید – بزرگترین مخازن آب پشت سد در آمریکا که بر رود کلورادو ساخته شده‌اند – را از خطر قریب‌الوقوع افت خطرناک سطح آب و بدل شدن به «حوض بی جان» نجات داده است.

این زمانی است که سد دیگر قادر به تولید برق یا تحویل آب برای مصارف انسانی نیست. با این حال اقلیم‌شناسان می‌گویند که هرچند ممکن است برف و باران امسال باعث بهبود موقتی وضع مخازن آب شده باشد، اما این برای حل مشکلات بلندمدت منطقه که ناشی از عدم توازن میان عرضه و تقاضاست کافی نیست.

از نیم قرن پیش در کالیفرنیا زیرساخت‌هایی شامل کانال‌های بزرگی ایجاد شده که آب را برای کشاورزی و مصرف خانگی از بخش های شمالی به جنوب ایالت منتقل می‌کند.

اما در این سیستم به موضوع تجدید آب‌های زیرزمینی توجه زیادی نشده بود. در نتیجه آب باران عمدتا به دریا سرازیر می‌شود.

اما با توجه به ظاهر شدن سریع عوارض تغییر اقلیم در یک تا دو دهه اخیر، این ایالت سال پیش «استراتژی تامین آب» را منتشر کرد. این طرح خواستار ایجاد فضای لازم برای ذخیره ۴.۹ میلیارد متر مکعب آب می‌شود که برای تامین آب مورد نیاز ۸ میلیون خانوار در این ایالت ۴۰ میلیون نفری کافیست.

بیشتر این آب قرار است در آبخوان‌ها یا در انبارهای آب زیرزمینی ذخیره شود و اینجاست که زمین‌های کشاورزی به کمک می‌آیند.

بارندگی‌های شدید امسال باعث طغیان رودها در بخش‌هایی از شمال و مرکز ایالت از جمله رود ساکرامنتو و سن واکین شده.

مقام‌ها برای تجدید آب‌های زیرزمینی این سیل را به سوی زمین‌های کشاورزی هدایت می‌کنند تا به تدریج به دل خاک رسوخ کند.

زمین‌های آب گرفته همچنین استرحتگاه مناسبی است که پرندگان مهاجر را به خود می‌کشد.

سازمان منابع آب کالیفرنیا می‌گوید که برای ۴۲ پروژه شارژ آبخوان‌ها، ۶۸ میلیون دلار به سازمان‌های آب محلی داده است.

تلاش برای استفاده از مزارع برای شارژ آبخوان‌ها با استقبال کارشناسانی روبرو شده که می‌گویند این رویکرد می‌تواند راه موثری برای مقابله با کمبود آب در سال‌های خشک باشد.

با این حال این اقدام منتقدانی هم دارد که استدلال می‌کنند بدون مطالعه کافی انجام شده و خطر نفوذ مواد شیمیایی مثل سموم کشاورزی به آب‌های زیرزمینی را به همراه دارد.

مناطق وسیعی از «دشت مرکزی» (سنترال ولی) کالیفرنیا در گذشته‌ای نه چندان دور – پیش از گسترش کشاورزی – دشت سیلابی بود که از رودها و آب‌های جاری شده از کوه های سی‌یرا تغذیه می‌کرد.

اما در دهه‌های اخیر زدن چاه و پمپ بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در مناطق کشاورزی باعث کاهش شدید سطح آبخوان‌ها در این منطقه شده که فرونشست خسارت‌بار زمین یکی از عوارض آن است.

«دشت مرکزی» کالیفرنیا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در این کشور است بنابراین آب‌های زیرزمینی منبعی حیاتی برای کشاورزی در آنجاست.

بیش از یک سوم سبزیجات و دو سوم میوه و دانه‌های مغزدار آمریکا در کالیفرنیا کشت می‌شود.