تلاش غرب برای مهار خشونت دولتی علیه معترضان در ایران
صحنه ای از یک ویدئو که معترضان از لحظه شلیک توسط نیروهای امنیتی منتشر کرده اند
در حالی که اعتراضهای ضدحکومتی بعد از مرگ مهسا امینی در ایران ادامه دارد، واکنشهای بینالمللی هم در روز چهارشنبه ادامه پیدا کرده است.
در این روز گزارش شد که سفرای آلمان و بلژیک در تهران به طور جداگانه با کاظم غریبآبادی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه جمهوری اسلامی، دیدار کردهاند.
جزئیات این دیدارها فاش نشده است اما اتحادیه اروپا پیشتر خشونتها علیه معترضان و قطع کردن اینترنت توسط جمهوری اسلامی را محکوم کرده بود.
سازمان ملل هم از جمهوری اسلامی خواسته است تا به عنوان یکی از اعضای «میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی» به حق شهروندان ایران برای برپایی تجمع مسالمتآمیز و اعتراض، احترام بگذارد.
روز چهارشنبه آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل در توییتی نوشت: «تحقیقات سریع و موثر درباره مرگ خانم مهسا امینی توسط یک مرجع شایسته و مستقل ضروری است. حقوق بشر، از جمله آزادی بیان، آزادی تجمع و ارتباط باید محترم شمرده شود.»
اینها تازهترین تلاشها برای مهار خشونت شدیدی است که نیروهای امنیتی حکومت ایران علیه معترضان اعمال میکنند.
پیشتر چند کشور اروپایی برای اعتراض به سرکوب معترضان سفرای ایران را فراخوانده بودند.
از جمله روز سه شنبه وزارت خارجه اسپانیا، سفیر ایران در مادرید را برای اعتراض به سرکوب خشن معترضان احضار کرد. به گزارش رسانههای اسپانیایی مقامهای وزارت خارجه این کشور با احضار حسن قشقاوی به نقض حقوق زنان در ایران هم اعتراض کردهاند.
دولت اسپانیا همچنین با انتشار بیانیهای «خشونت علیه تظاهرات مسالمتآمیز» در ایران را به شدت محکوم کرد و از مقامهای ایران خواست به حق شهروندان برای ابراز عقیده و تظاهرات آزاد و مسالمتآمیز احترام کامل بگذارند و به «بازداشتهای خودسرانه و هرگونه اقدام یا محدودیت دیگر» علیه معترضان پایان دهند.
اسپانیا خواهان تحقیقات مستقل، شفاف و بیطرف درباره جان باختن مهسا امینی شده است.
خانم امینی، ۲۲ ساله، دو هفته پیش در یک سفر تفریحی به تهران رفته بود که گشت ارشاد او را دستگیر کرد و در حالی که در بازداشت بود به کما رفت و در بیمارستان جان باخت. خانواده خانم امینی و شاهدان عینی گفتهاند که او هنگام بازداشت کتک خورده و سرش آسیب دیده است.
در پی مرگ او در روز جمعه ۲۵ شهریور شهرهای متعدد ایران یکی پس از دیگر شاهد اعتراضات ضدحکومتی بود که فورا با خشونت مرگبار نیروهای امنیتی روبرو شد. گروه «حقوق بشر ایران» که مقر آن در اسلو است میگوید از ابتدای اعتراضها تا روز سهشنبه دستکم ۷۶ نفر کشته شدهاند که حداقل ۴ نفر آنها کودک بودند.
در تحولی دیگر در روز چهارشنبه جورجیا ملونی، سیاستمداری که انتظار میرود به عنوان اولین نخست وزیر زن ایتالیا معرفی شود، در توییتی «قیام قهرمانانه زنان ایرانی» را ستود.
این توییت یکی از اولین اظهارنظرهای خانم ملونی از زمان پیروزی حزب راستگرای او -برادران ایتالیا- در انتخابات پارلمانی این کشور است. خانم ملونی «با زنان شجاعی که در ایران و در سرتاسر جهان برای دفاع از حقوق و آزادی خود مبارزه میکنند» ابراز همبستگی کرد.
او نوشت «بعد از مرگ مهسا امینی قیام قهرمانانه زنان ایران علیه رژیم آیتاللهها ادامه دارد: دهها نفر کشته و صدها تن بازداشت شدهاند از جمله فعالان، وکلا و رزنامهنگاران.» خانم ملونی به کشته شدن حدیث نجفی در این اعتراضها هم اشاره کرده است.
پیشتر آلمان هم سفیر ایران را احضار کرده بودند.
وزارت خارجه آلمان تایید کرد در اعتراض به سرکوب خونین معترضان، سفیر ایران را احضار کرده است.
پارلمان این کشور هم قرار بود روز چهارشنبه اعتراضات در ایران و سرکوب آن را به بحث بگذارد.
پیشتر جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سرکوب اعتراضها در ایران را «بیتناسب، غیرقابل قبول و غیرقابل توجیه» توصیف کرده بود.
لورنس نورمن خبرنگار روزنامه آمریکایی والاستریت ژورنال از قول دیپلماتها در توییتی گزارش داده که اتحادیه اروپا قصد دارد به دلیل سرکوب اعتراض شهروندان ایرانی، تحریمهایی اعمال کند.
مقامهای آمریکایی از جمله جو بایدن رئیس جمهور آمریکا هم در چند مورد سرکوب معترضان را محکوم کردهاند، اما آنها میگویند که همزمان به تلاش برای رسیدن به توافقی هستهای با ایران ادامه میدهند.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، روز یکشنبه گفت: «این واقعیت که ما در حال مذاکره هستهای هستیم، به هیچ وجه تاثیری در حمایت ما از مردم ایران نخواهد داشت. ما در دفاع و حمایت از حقوق زنان و شهروندان ایران یک قدم هم عقبنشینی نمیکنیم.»
ادامه این رویکرد با انتقاد شدید بسیاری از ایرانیان روبرو شده است.
مسیح علی نژاد، خبرنگار و فعال حقوق زنان، در مصاحبه با شبکه سیانان گفت: «جیک سالیوان قتل مهسا امینی را محکوم کرد اما همزمان با این حرف، آنها میخواهند با همان قاتلان مذاکره کنند. یعنی میخواهند میلیاردها دلار به همان کسانی دهند که محکومشان میکنند. این به مردم (ایران) کمکی نخواهد کرد.»
عباس میلانی، پژوهشگر تاریخ در دانشگاه استانفورد، هم در توییتی نوشت: «رژیم ایران برای معامله با آمریکا و دسترسی پیدا کردن به میلیاردها دلار برای روغنکاری دستگاه سرکوب علیه مردم ایران عاجزانه تلاش میکند. عجیب اینکه دولت بایدن هم برای رسیدن به توافق عاجزانهتر رفتار میکند. چنین معاملهای یک خیانت بزرگ به مردم ایران و منافع آمریکا خواهد بود.»
نیروهای سرکوب در ایران در این روزها در تعقیب معترضان بوده اند
واکنش تازه مقام های جمهوری اسلامی
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، چهارشنبه شب در گفتگویی تلویزیونی به اعتراضات اخیر این کشور اشاره کرد.
با این حال او که به تازگی از سفر نیویورک و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بازگشته فقط در بخش پایانی این گفتگوی یک ساعته به جان باختن مهسا امینی و اعتراضات پس از آن پرداخت.
او درباره زمان اعلام گزارش نهایی پزشکی قانونی درباره علت مرگ مهسا امینی گفت که گزارشهای مقدماتی را دیده اما گزارش نهایی ظرف چند روز آینده اعلام میشود.
آقای رئیسی در ادامه بدون اشاره به برخورد خشن پلیس و یگانهای انتظامی و نظامی با معترضان در نزدیک به دو هفته گذشته، با خط قرمز خواندن «امنیت جان و مال مردم» گفت که از نظر او باید میان «اعتراضات» و «اغتشاش و بلوا» فاصله گذاشت و با کسانی که او «اغتشاشگر» خواند «برخورد» کرد.
ابراهیم رئیسی پیشنهاد کرد مراکزی در «دانشگاهها و حوزهها» برای «نقد و گفتگو و اعتراضات» ایجاد شود تا به گفته او مانع از بروز «اغتشاش و بلوا» شود.
این پیشنهاد در حالی از سوی رئیس دولت ایران طرح میشود که دست کم از زمان اعتراضات انتخاباتی خرداد ۱۳۸۸ تاکنون مجوزی برای تجمعات یا تظاهرات مخالفان و منتقدان حکومتی داده نشده است. منتقدان و مخالفان حکومت در داخل ایران بارها با اشاره به بازداشتهای گسترده دانشجویان، فعالان سیاسی و مدنی و سانسور مطبوعاتی از «فضای خفقان و سرکوب» دراین کشور انتقاد کردهاند.
پیشتر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبهای با رادیو انپیآر با هشدار به کسانی که «بخواهند آشوب کنند و تحت تاثیر خارج از کشور باشند» گفت «ایران جایی نیست که کسی بتواند کودتا یا انقلاب رنگین کند.»
او ضمن دفاع از اختلال در دسترسی شهروندان ایرانی به اینترنت گفت «تا زمانی که دستگاه امنیتی ما تشخیص دهد به دلیل سوء استفاده بیگانگان، اینترنت باید کنترل شود، حتما این کار را انجام میدهیم.»
روز چهارشنبه همچنین فرماندهی نیروی انتظامی ایران در بیانیهای با آشوبگر خواندن معترضان اعلام کرد «کارکنان انتظامی کشور تا آخرین لحظه» ایستادگی خواهد کرد.