در میانه تشدید نگرانی باکو و ایروان از عواقب احتمالی تحرکات مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، رهبران جدایی‌طلب مورد حمایت ارمنستان در قره‌باغ از «موافقت» آذربایجان برای ارسال کمک به ساکنان مناطق جداافتاده در پی مسدود شدن ۹ ماهه دالان لاچین، خبر دادند.
به گفته آن‌ها، نیروهای حافظ صلح روسیه و صلیب سرخ بر عملیات ارسال کمک نظارت خواهند کرد.
به گزارش رادیو اروپای آزاد، در قبال این تصمیم، مقامات محلی قره‌باغ نیز که متکی به حمایت ارمنستان هستند، روز شنبه ۱۸ شهریور موافقت کردند که کمک‌های روسیه مستقیماً از جاده آغ‌دام که قلمروی آذربایجان است، ارسال شود.
این ظاهراً نخستین بار در سه دهه اخیر و پس از جنگ‌های آذربایجان و ارمنستان است که نیروهای ارمنی، جاده آغ‌دام در خاک آذربایجان را برای ترابری کالا باز می‌کنند.
هرچند باکو محاصره دالان لاچین را انکار می‌کند اما در دوره اخیر فشار آورده که از جاده آغ‌دام به جای لاچین برای ارسال کمک به مردم منطقه استفاده شود.
حکمت حاجی‌اف، دستیار الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، روز شنبه در گفت‌وگو با رویترز دستیابی به توافق را تأیید کرد اما گفت که پاسگاه‌های بازرسی ایجادشده از سوی کشورش در مسیر لاچین کماکان برقرار خواهد ماند.
به گفته آقای حاجی‌اف، فرصتی برای ارمنی‌های قره‌باغ فراهم شده تا «ارتباطات خود را با سایر مناطق آذربایجان» برقرار کنند.
سه مقام ارشد دولت آذربایجان روز جمعه در دیدار با دیپلمات‌های خارجی در باکو، ارمنستان را به «تشدید تحرکات نظامی» و پشتیبانی بیشتر از جدایی‌خواهان قره‌باغ متهم کرده بودند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز شنبه در تماس تلفنی با جیحون بایراموف، وزیر خارجه آذربایجان، بر لزوم بازگشایی دالان لاچین تأکید کرد. آقای بورل گفت استفاده از جاده‌های دیگر مانند آغ‌دام، می‌تواند به عنوان بخشی از راه حل، گشوده شود نه آن‌که یک راه جایگزین لحاظ گردد.
نخست‌وزیر ارمنستان آخر هفته در تماس با مقامات ارشد چند کشور غربی و ایران بر لزوم انجام مذاکرات «فوری» با الهام علی‌اف، پیش از تشدید خشونت در قره‌باغ کوهستانی و در امتداد مرزهای ارمنستان و آذربایجان تأکید کرد.
نیکول پاشینیان از جمله در تماس‌های تلفنی با امانوئل ماکرون و ابراهیم رئیسی، رؤسای جمهوری فرانسه و ایران، اولاف شولتس صدراعظم آلمان و آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا گفت آماده «مذاکرات فوری» با الهام علی‌اف برای کاهش تنش است. نخست‌وزیر ارمنستان تأکید کرده که او «تمامیت ارضی آذربایجان را به رسمیت می‌شناسد».
آقای پاشینیان یک روز پیش از آن گفته بود که جمهوری آذربایجان شمار بیشتری نظامی در مرزها مستقر کرده و شواهد، حاکی از تصمیم باکو برای آغاز یک جنگ دیگر است.
ارمنستان غیر از تجمع نظامیان آذربایجان در امتداد مرزهای مشترک، حضور بیشتر نیروهای آذربایجانی در «خطوط تماس» قره‌باغ کوهستانی را نشان آماده شدن احتمالی آن کشور برای حمله نظامی تلقی کرده است.
نیکول پاشینیان هفته گذشته اظهار داشت که اتکای ارمنستان به روسیه برای تأمین امنیت کشورش «یک اشتباه راهبردی» بود و مسکو به سوی کاهش نقش خود در منطقه گام برداشته است. روسیه در اعتراض، سفیر ارمنستان در مسکو را به وزارت خارجه احضار کرد.
آذربایجان روز ۱۸ شهریور از آتشباری به سوی نظامیانش در بخش شمالی نخجوان خبر داد اما به آسیب جانی احتمالی وارده اشاره نکرد. ارمنستان گزارش آذربایجان را رد و اصولاً اتهامات بیان شده از سوی باکو در مورد «تحریکات مرزی» را انکار کرد.
در این میان، ارمنستان اعلام کرده که از روز ۲۰ شهریور یک رزمایش ۹ روزه در راستای پاسداری از صلح برگزار خواهد کرد که آمریکا نیز در آن مشارکت دارد. یک سخنگوی ارتش آمریکا رزمایش را محدود به حضور ۸۵ سرباز این کشور در کنار ۱۷۵ نظامی ارمنی دانست و گفت تسلیحات سنگین استفاده نخواهد شد.
اما باکو اقدام روز شنبه اعضای مجلس محلی در قره‌باغ کوهستانی در انتخاب ساموئل شهرامانیان را به عنوان «رئیس‌جمهور» جدید منطقه، محکوم کرد. آقای شهرامانیان در اولین سخنرانی در این مقام خواهان مذاکره مستقیم با باکو شد اما گشایش مسیرهای ترابری قره‌باغ به ارمنستان را هم درخواست کرد.
یک عضو مجلس نمایندگان آمریکا و شماری از کارشناسان آمریکایی هفته گذشته در نشست کنگره شهادت دادند که «محاصره لاچین» از سوی آذربایجان ده‌ها هزار تن از مردم منطقه را به گرسنگی کشانده و از دارو محروم کرده است. در آن نشست از دولت آمریکا خواسته شد به «مسئولیت سنگین» خود در این زمینه عمل کند.
رویدادهای نظامی جاری میان ارمنستان و آذربایجان، با حساسیت و توجه رسانه‌ها در ایران، ترکیه و اسرائیل روبه‌رو شده است.
شبکه اسرائیلی آی۲۴ روز ۱۹ شهریور مدعی شد که «ایران پشت پرده تنش میان ارمنستان و آذربایجان» قرار دارد و «فعالانه در برای تشدید درگیری تلاش می‌کند». این شبکه از جمله به ویدئوهایی حاکی از «حضور نیروهای ایرانی در نزدیکی مرز با ارمنستان» اشاره کرد.
سایت «مشرق‌نیوز» نزدیک به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران، روز ۱۸ شهریور مدعی «ردپای پنهان ناتو … در استان سیونیک ارمنستان» و افزایش پروازهای ترابری نظامی اسرائیل به سوی باکو شد.
این سایت با اشاره به «برتری نظامی باکو و حمایت بازیگران مختلف منطقه و غرب مانند ترکیه و اسرائیل از آذربایجان»، نوشت اگر ایران یا روسیه «واکنش جدی» نشان ندهند، باکو اهداف خود را از «تشدید فشارهای سیاسی و نظامی» محقق خواهد کرد.
این سایت افزود غیر از تصریح رهبر ایران درمورد «تغییرناپذیری مرزهای ژئوپلیتیک»، تهران باید «پیامی جدی‌تر» ارسال کند.
