ریشی سوناک، اولین نخست‌وزیر غیر سفیدپوست بریتانیا کیست؟

بهرنگ تاج‌دین؛ بی‌بی‌سی

ریشی سوناک سال ۱۹۸۰ در شهر ساوتهمپتون در جنوب بریتانیا متولد شد. پدرش پزشک عمومی و مادرش داروخانه‌دار بود. آن‌ها هر دو هندی‌تبار ولی متولد شرق آفریقا هستند و در دهه ۱۹۶۰ از کنیا و تانزانیا به بریتانیا مهاجرت کرده بودند.

او که در یکی از معروف‌ترین مدرسه‌های خصوصی بریتانیا به نام کالج وینچستر تحصیل کرده، لیسانس «فلسفه، سیاست و اقتصاد» از دانشگاه آکسفورد دارد و پس از آن از دانشگاه استنفورد آمریکا فوق‌لیسانس ام‌بی‌ای گرفت.

او در استنفورد با همسرش آکشاتا مورتی آشنا شد که دختر نارانایا مورتی، میلیاردر هندی و از مؤسسان شرکت اینفوسیس، یکی از غول‌های دنیای فناوری اطلاعات است.

سوناک پس از دانشگاه حدود سه سال در بانک گلدمن‌ساکس کار کرد و بعدا جزو مدیران دو صندوق سرمایه‌گذاری بود.

او سال ۲۰۱۵ از حوزه انتخابیه‌ای که پیش‌تر نماینده‌اش ویلیام هیگ، وزیر خارجه پیشین بریتانیا بود، وارد پارلمان شد.

ریشی سوناک جزو نسل جدیدی از نمایندگان حزب محافظه‌کار است که با تلاش‌های دیوید کامرون، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، چهره این حزب را تغییر داده‌اند؛ نسلی که شمار اقلیت‌های نژادی، زنان، و افراد طبقه کارگر در آن به‌مراتب بیشتر از نسل‌های قبلی است.

او بر خلاف اکثر هم‌نسلانش در مجلس، در همه‌پرسی سال ۲۰۱۶ طرفدار خروج از اتحادیه اروپا بود و گفته بود معتقد است برگزیت بریتانیا را «آزادتر، عادلانه‌تر و مرفه‌تر» می‌کند.

سه سال پس از ورود به مجلس، برای اولین بار سمت دولتی گرفت. در تابستان ۲۰۱۹، با روی کار آمدن بوریس جانسون، به قائم‌مقام وزیر دارایی ارتقا پیدا کرد و وارد کابینه شد.

تنها چند ماه بعد، با کناره‌گیری ساجد جاوید از مقام وزیر دارایی، سوناک جانشین او شد؛ درست چند هفته قبل از آن‌که دولت برای مهار همه‌گیری کرونا، محدودیت‌های گسترده‌ سراسری به اجرا بگذارد.

همه‌گیری خیلی سریع ریشی سوناک را به یکی از مشهورترین سیاستمداران بریتانیا تبدیل کرد. با شروع شهربندان، قول داد که «هر چه لازم باشد» برای کمک به مردم و کسب‌وکارها انجام ‌دهد.

در طول دوران محدودیت‌های کرونا، وزارت دارایی زیر نظر سوناک صدها میلیارد پوند کمک نقدی مستقیم به مردم و کسب‌وکارها پرداخت و محبوبیت شخص وزیر دارایی سر به فلک کشید. ولی هیچ محبوبیتی ابدی نیست.

با افزایش قیمت حامل‌های انرژی در اواخر ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲ -روندی که با حمله روسیه به اوکراین سرعت بیشتری هم گرفت- قیمت‌ها، مخصوصا نرخ برق، گاز، بنزین و گازوئیل، در بریتانیا رو به افزایش گذاشت و «خرج زندگی» ورد زبان‌ها شد.

ولی تدابیری که او مارس ۲۰۲۲ در «بیانیه بهاری» (که چیزی شبیه یک لایحه بودجه مختصر است) برای کمک به معیشت در نظر گرفته بود، به نظر اکثر مردم ناکافی بود و ناگهان محبوبیت آقای وزیر سیر نزولی گرفت.

هم‌زمان مشخص شد که همسر او سال‌هاست که از نظر مالیاتی «غیرمقیم» است و روی میلیون‌ها پوند سودی که از سهامش در شرکت پدرش دریافت می‌کند، در بریتانیا مالیات نمی‌دهد.

چند روز بعد، پلیس لندن سوناک را بابت نقض محدودیت‌های کرونا با شرکت در یکی از مهمانی‌های غیرقانونی در دفتر نخست‌وزیر مجرم شناخت و جریمه‌اش کرد.

مدتی بعد معلوم شد آقای سوناک تا اکتبر ۲۰۲۱ همچنان گرین‌کارت آمریکا داشته است؛ کارتی که صاحبش باید قصد اقامت دائم در آمریکا را داشته باشد.

در ماه مه امسال، هفته‌نامه ساندی‌تایمز ثروت سوناک و همسرش را ۷۳۰ میلیون پوند (حدود ۹۰۰ میلیون دلار) تخمین زد که آن‌ها را جزو ۲۵۰ فرد ثروتمند بریتانیا قرار می‌دهد.

درباره کوتاهی، تصویر سوناک در افکار عمومی از خزانه‌دار دست‌ودلباز اوایل همه‌گیری به «مرفهی بی‌درد» تبدیل شد که قصد ماندن در بریتانیا ندارد، خانواده‌اش از هر مفر قانونی برای مالیات ندادن در بریتانیا استفاده می‌کند و به جایش او مالیات‌های مردم عادی را بالا می‌برد.

پس از افشای وضعیت مالیاتی همسرش، ریشی سوناک در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی خودش را به ویل اسمیت، بازیگر مشهور هالیوود تشبیه کرد که در مراسم اسکار روی سن رفت و به کریس راک، مجری برنامه سیلی زد.

یکی دیگر از اتفاقات عجیب هم وقتی بود که ساعتی پس از اعلام کاهش عوارض بنزین، جلو عکاسان و فیلمبرداران، یک خودروی نسبتا ارزان‌قیمت کیا ریو را بنزین زد؛ خودرویی که بعدا معلوم شد از یکی از کارکنان سوپرمارکت قرض گرفته بوده و مجانی بنزین زده است.

او همچنین در مصاحبه دیگری گفته بود از گرانی اجناس بی‌خبر نیست، چرا که او، همسرش و دو دخترشان، «هر کدام نان خودشان را در خانه دارند.»