سفیر چین که به دیدار ملاعمر به قندهار رفت

موضع رسمی چین این بود که می‌خواهد نقش میانجی در مناقشه افغانستان برای ثبات منطقه ایفا کند.

تنها چند هفته پس از این سفر، طالبان کنترل افغانستان را به دست گرفت، چین یکی از کشورهایی بود که روابط خود را با طالبان حفظ کرد.

رهبران طالبان برای استقبال از کمک های بشردوستانه چین به فرودگاه کابل می‌رفتند و سفیر چین در پذیرایی‌های وزارت امور خارجه طالبان حضور داشت.

چین سفارت خود را همچنان باز نگه داشت در حالی که بسیاری از کشورهای غربی، سفارت‌ خود را در کابل بستند.

بازنگه داشتن سفارت چین در کابل نشان تغییری در سیاست این کشور نسبت به طالبان بود.

در حالی که در سال ۱۹۹۶ که طالبان توانست کابل را برای بار نخست تصرف کند، چین سفارت خود را تعطیل کرد و در سال ۲۰۰۲ پس از روی کار آمدن حکومت تحت حمایت آمریکا در افغانستان روابط دیپلماتیک خود را آغاز کرد. مناسبات چین و دولت پیشین افغانستان هم بسیار نزدیک بود.

جانان موسی‌زی سفیر افغانستان در پکن در سال ۲۰۱۴ گفت «چین آماده آموزش سربازان افغان است»، موضوعی که عملا انجام نشد.

با آنهم پیشینه مناسبات چین و طالبان به دوره اول حکومت این گروه بر افغانستان باز می‌گردد.

در سال ۱۹۹۹ اولین هیات دیپلماتیک چینی برای دیدار با رهبران طالبان به پاکستان فرستاده شد و در نوامبر ۲۰۰۰، لو شولین، سفیر چین در پاکستان، در رأس هیاتی به قندهار رفت و با ملامحمد عمر، رهبر و بنیانگذار طالبان ملاقات کرد.

عبدالسلام ضعیف، سفیر وقت طالبان در اسلام آباد در مورد آن دیدار می‌گوید: «او اولین دیپلمات خارجی غیرمسلمان بود که با ملامحمد عمر ملاقات کرد.» در آن زمان، چین نگران حمایت طالبان از جنبش اسلامی ترکستان شرقی، یک گروه مسلح مخالف چین و حضور اعضای این گروه در افغانستان بود.

گزارش‌ها حاکیست که طالبان تکه‌پاره‌هایی از موشک‌های آمریکایی که به دستور بیل کلینتون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سال ۱۹۹۸ به پایگاه‌های القاعده در ولایت خوست شلیک شد، را به چین دادند، موضوعی که طالبان تاکنون در مورد آن چیزی نگفته‌اند.

تحلیلگران معتقدند آغاز مناسبات چین و طالبان بیشتر به دلیل ترس از گروه مسلح ترکستان شرقی چین بود.

چین در گذشته با آموزش مجاهدین افغان و تهیه کلاشینکف و موشک‌های دفاعی چینی نقش خود را در برابر تجاوز اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان ایفا کرد، اما این کشور به طرز عجیبی به حمایت از هیچ گروه جهادی افغان ادامه نداد، برخلاف ایران، پاکستان و برخی کشورهای عربی رویه متفاوتی را دنبال کردند.

روابط محتاطانه با گروه‌های جهادی و سپس با طالبان به نظر بسیاری از همین منظر فعالیت‌های جنبش اسلامی ترکستان شرقی است که با شعار حقوق و آزادی مسلمانان اویغور در استان سین کیانگ چین در جمهوری‌های آسیای میانه، افغانستان و پاکستان فعالیت می‌کرد.

در افغانستان، شبه نظامیان این گروه بیشتر به گروه القاعده نزدیک بودند. در سال ۲۰۱۰، رسانه‌های پاکستان از مرگ رهبر جنبش اسلامی ترکستان شرقی به نام عبدالحق خبر دادند.

در ابتدا طالبان هیچ خصومتی با اعضای این گروه در افغانستان نشان نمی‌داد، اما زمانی که در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ عمدتاً شبه نظامیان خارجی از جمله جنبش اسلامی ترکستان شرقی با گروه داعش بیعت کردند، طالبان علیه آنها نیز دست به سلاح برد.

مقام‌های آمریکایی بارها گفته‌اند «حمله طالبان علیه داعش موفقیت آمیز بوده است.»

وزارت داخله طالبان می‌گوید که از زمان به قدرت رسیدن ۲۵ مهاجم انتحاری که بیشترشان خارجی هستند، را دستگیر کرده‌ است، اما مقام‌های طالبان نگفته‌اند این افراد شامل اعضای گروه ترکستان شرقی هستند یا خیر.

مقام‌های طالبان آشکارا در برابر جنگجویان آسیای میانه و مسلمان اویغور چیزی نمی‌گویند، اما علاقه‌ای به شکست گروه داعش دارند و در تبلیغات خود این گروه شبه نظامی را «خوارج» می‌نامند.

شاید یکی از دلایل احتیاط طالبان این باشد که این گروه‌های مسلح خارجی در جنگ علیه آمریکا و حامیان آن در افغانستان پس از سال ۲۰۰۱ و تقویت مقاومت مسلحانه نقش داشتند که از آن‌ها به نام «مجاهدین مهمان» استفاده می‌شد.

با توجه به این موضوع، می‌توان گفت مهمترین جنبه روابط چین و طالبان، گروه مسلح «جنبش ترکستان شرقی» است.

اما رسانه‌های غربی می‌گویند که چین می‌خواهد جای جهان غرب را در افغانستان بگیرد و سرمایه‌گذاری کند، و از منابع معدنی این کشور بهره‌‌برداری کند که در حال حاضر در برخی مناطق افغانستان در حال کار آن جریان دارد.