- ناوین سینگ کادکا
- گزارشگر محیط زیست، بخش جهانی بی‌بی‌سی
منبع تصویر، Getty Images
به گفته مقام‌های ناظر بر کنوانسیون رامسر، سرعت نابودی تالاب‌ها اکنون در جهان سه برابر جنگل‌هاست. وقتی نوبت به احیای آنها به حالت طبیعی می‌رسد، یک قهرمان با توانایی های چشمگیر وجود دارد: سگ آبی.
تالاب ها آب را ذخیره می کنند، به عنوان یک محل ذخیره کربن عمل می‌کنند و منبع غذایی هستند. کنوانسیون رامسر در مورد تالاب‌ها می‌گوید که آنها بیش از همه اکوسیستم‌های دیگر موجود در خشکی‌های زمین به انسان خدمت می‌کنند و با این حال با سرعتی نگران‌کننده در حال نابودی هستند.
علل اصلی، گسترش کشاورزی و شهرنشینی و همچنین خشکسالی و دمای بالاتر ناشی از تغییر اقلیم است.
اما اگر یک رودخانه و یک سگ آبی (بیوِر) داشته باشید، شاید بتوان جلو این روند را گرفت.
این جوندگان تیزدندان سدهایی بر روی مسیرهای آبی می‌سازند تا حوض ایجاد کنند و در داخل آن لانه‌ای می سازند تا بتوانند از خود در برابر گونه های شکارچی محافظت کنند.
آنها تنه درختان را می‌جوند تا زمین بیافتد و از تنه و شاخه‌های آن به عنوان مصالح ساختمانی استفاده می‌کنند. آنها پای سد را با سنگ پر می‌کنند و با کمک گِل و گیاهان دیواره بالادست سد را آب بندی می‌کنند.
سد باعث طغیان نهر می‌شود، جریان آب را کند می‌کند و آن را برای مدت طولانی‌تری در محیط نگه می‌دارد.
منبع تصویر، Getty Images
سگ آبی تنه را می جود تا سقوط کنند
امیلی فِرفَکس، آب‌شناس اکوسیستم‌ها در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا می‌گوید: «سدسازی این موجودات، یک نهر ساده را به یک اکوسیستم سرزنده تالابی تبدیل می‌کند.»
“مقدار آب و غذای موجود در این تالاب‌ها، آنها را به زیستگاهی ایده آل برای بسیاری از گونه‌ها تبدیل می‌کند. به همین دلیل است که سگ‌های آبی یک گونه کلیدی تلقی می‌شوند.
در پنجاه سال گذشته، کانادا و چندین ایالت در آمریکا، سگ‌های آبی را به محیط های طبیعی برگردانده‌اند. این کار در ابتدا برای افزایش جمعیت این گونه انجام شد، چون آنها به دلیل شکار بی‌رویه در قرن نوزدهم برای خز و گوشتشان تقریبا منقرض شدند.
اما معلوم شده که احیای اکوسیستم‌های تالابی فواید زیادی برای تنوع زیستی از جمله بازگشت انواع قورباغه‌ها، ماهی ها و بی‌مهرگان دارد.
مطالعه‌ای توسط پژوهشگران فنلاندی در سال ۲۰۱۸ نشان داد در حوضچه‌هایی که سگ های آبی ساخته‌اند، شمار گونه های مختلف پستانداران تقریبا دو برابر سایر برکه‌هاست. راسوها، سمورها و حتی گوزن‌های بیشتری در این محیط‌ها دیده شد.
نایجل ویلبی، استاد علوم آب شیرین در دانشگاه استرلینگ، می‌گوید: «تالاب‌هایی که سگ‌های آبی ایجاد می‌کنند کاملا منحصر به فرد است.»
«هر کسی می‌تواند حوضچه بسازد، اما حوضچه‌هایی که سگ های آبی می سازند برای تنوع زیستی عالی است، تا حدی به این دلیل که کم عمق هستند، و پر از چوب خشک اند.»
«به طور کلی سگ های آبی در ایجاد زیستگاه های پیچیده تالابی مهارت خاصی دارند به طوری که ما هرگز در این زمینه به پای آنها نمی رسیم.»
منبع تصویر، Getty Images
سد سگ آبی در وایومینگ، ایالات متحده آمریکا
سگ های آبی مشتاق
- سدهایی که سگ های آبی ساخته‌اند گاه تا ۵ متر ارتفاع دارد و بزرگترین سدی که تاکنون در طبیعت دیده شده به استان آلبرتای کانادا مربوط می شود که ۸۵۰ متر طول دارد
- در حالی که این موجودات درختان را قطع می‌کنند، کنده به جا مانده از تنه درخت اغلب جوانه می‌زند و رشد می کند – که نوعی مدیریت جنگل است
- در دهه ۱۹۷۰ معلوم شد که سگ های آبی آمریکای شمالی گونه ای متفاوت از سگ های آبی اوراسیا هستند
دانشمندان می‌گویند که یک اکوسیستم تالابی سالم مقدار زیادی کربن جذب می‌کند و با عمل کردن به عنوان یک اسفنج و جذب سیلاب می‌تواند آثار تغییر اقلیم را تخفیف دهد.
تالاب‌ها آب را در فصول مرطوب ذخیره می‌کنند و در دوره‌های کم آبی آهسته آهسته آن را آزاد می‌کنند.
دکتر فرفکس می گوید: «هنگامی که خشکسالی از راه می رسد، گیاهانی که در دشت سیلابی ریشه دارند برای سبز و سالم ماندن به آب ذخیره شده در خاک تکیه می کنند. اگر به آب کافی دسترسی نداشته باشند پژمرده و خشک می شوند.»
او و تیمش بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱ ده آتش سوزی مختلف را در پنج ایالت آمریکا مورد مطالعه قرار دادند و در هر مورد متوجه شدند که سگ های آبی و اکوسیستم هایی که درست کرده بودند، باعث ایجاد زیستگاه های تالابی ماندگاری شد که حتی در جریان آتش‌سوزی های بزرگ از میان نرفت.
منبع تصویر، Getty Images
دریاچه چاد شبحی از واقعیت گذشته است
او می گوید: «تالاب‌هایی که اینها خلق می‌کنند آب ذخیره شده زیادی دارند، بنابراین گیاهان در آنها واقعا خشکسالی را احساس نمی‌کنند، آنها سبز و سرسبز می‌مانند و زمانی که آتش سوزی طبیعی راه افتاد نمی سوزند و ما دریافتیم که مرطوب می مانند.»
اما کارشناسان می‌گویند که سگ های آبی فقط بخشی از راه چاره برای احیای تالاب‌ها هستند. پروفسور ویلبی می‌گوید اقدامات ضروری دیگر، شامل کاشت جنگل در کنار دریاچه‌ها و رودخانه‌ها و احیای پوده‌زارها و شوره‌زارهای ساحلی است.
دیگر اینکه سگ های آبی فقط در آمریکای شمالی و اوراسیا زیست می کنند.
معرفی آنها در جای نامناسب می‌تواند نتیجه عکس به بار آورد؛ مثل آرژانتین و شیلی، جایی که جمعیت سگ های آبی وارد شده از آمریکای شمالی در دهه ۱۹۴۰، در غیاب شکارچیان طبیعی به طور تصاعدی رشد کرد و منجر به نابودی شدید جنگل شد.
منبع تصویر، Getty Images
ری‌یو نِگرو بزرگترین تالاب حفاظت شده تحت کنوانسیون ۱۹۷۱ رامسر است
گزارش «چشم‌انداز جهانی تالاب‌ها» که در سال ۲۰۲۱ توسط کنوانسیون رامسر منتشر شد، نتیجه گیری کرد که گسترده ترین روند تخریب تالاب ها به آفریقا، آمریکای لاتین و منطقه کارائیب مربوط می شود.
انقباض شدید دریاچه چاد، در مناطق نزدیک به مرز چاد، کامرون و نیجریه در غرب آفریقا یکی از بارزترین نمونه‌ها است.
سطح این دریاچه از دهه ۱۹۶۰ تاکنون ۹۰ درصد کاهش یافته که عمدتا به دلیل افزایش شدید تقاضا از سوی جمعیتی به سرعت در حال رشد، آبیاری بدون برنامه‌ریزی و خشکسالی‌های اخیر ناشی از تغییر اقلیم است.
در مناطق دیگر نیز، خشکسالی می تواند به تالاب ها آسیب برساند، اما سگ های آبی می توانند به محافظت از آنها کمک کنند. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ پروژه موفق برای بازگردان این موجودات به محیط در آمریکای شمالی و شمال اروپا اجرا شده است.
به گفته پروفسور ویلبی جمعیت این موجودات در اروپا در ۲۰ سال گذشته سه برابر شده و اکنون در اکثر کشورهای اروپایی دوباره پا گرفته اند.
