طرد شده: زنانی که برای کشیش شدن مبارزه می‌کنند

کلیسا اجازه نمی‌دهد زنان کشیش شوند. در واقع، واتیکان چنین کاری را بر اساس قانون مقدس جرمی جدی تلقی می‌کند که مجازاتش طرد از کلیساست. این یعنی وقتی زنان در مراسم «کهنوت» شرکت کند دیگر نمی‌توانند در مناسک و شعائر کلیسا از جمله عشای ربانی شرکت کنند یا تدفینی بنا به موازین کلیسا داشته باشند.

او می‌گوید: «طرد از کلیسا تنها دلیلی بود که مدت‌ها باعث شد به کشیش شدن فکر نکنم. من هر روز در مراسم دعا شرکت می‌کردم. برای کلیسایی کار می‌کردم و تمام زندگی من در آن می‌گذشت. در نتیجه فکر دست کشیدن از آن هم از مخیله‌ام نمی‌گذشت.»

تورپیانو یک کاتولیک پای‌بند است که پس از سال‌ها اشتغال به کارهای دیگر از جمله مدیریت یک گروه موسیقی راک، به ندای کشیش شدن پاسخ مثبت گفت: «من این صدا را می‌شنیدم. تو کشیش منی، تو کشیش هستی. می‌خواهم کشیش باشی.»

بیشتر بخوانید:

تنها گزینه دیگری که به عنوان یک زن به روی او گشوده بود این بود که در سمت دیگری به کلیسا خدمت کند – مثلاً راهبه شود یا در نقشی به جز روحانیت در اسقف‌نشین خود مشارکت داشته باشد. یا اینکه آیین کاتولیک را یکسره ترک کند و سراغ شاخه مذهبی مسیحی دیگری برود که کشیش شدن او در آن مجاز باشد.

پس از سال‌ها مشاهده شخصی به این نتیجه رسید که محدودیت‌های مقررات واتیکان به او اجازه نخواهند داد که این خواسته‌اش محقق شود: «وقتی فهمیدم گام بعدی واقعاً همین است، تن دادن به طرد از کلیسا تبدیل به بخشی از این سفر شد.»

تورپیانو و زنان دیگری مانند او هم تصمیم‌شان برای دست‌گذاری به عنوان کشیش را راهی برای کمپین علیه چیزی می‌بینند که قاعده‌ای سکسیستی از سوی کلیساست.

از یهودیت اصلاحگرا تا بسیاری از مذاهب پروتستان، ادیان دیگر با روحانی شدن زنان موافق هستند. اما برای کلیسای کاتولیک ممنوعیت دسترسی زنان به کشیش شدن از جمله مبتنی بر این است که بنا به انجیل، مسیح ۱۲ حواری خود را تنها از میان مردان انتخاب کرد و کلیسا از همان زمان مقلد این قاعده بوده است.

برای تورپیانو، پیامدهای این قاعده بسیار گسترده است.

«کلیسا با این اقدامات عملی مبنی بر کنار گذاشتن زنان از مقام کشیشی، مروج این فکر است که زنان فرودست هستند. زنان این را یاد می‌گیرند، بچه‌های کوچک این را یاد می‌گیرند، مردان این را یاد می‌گیرند … در نتیجه با همین تربیت وارد دنیا می‌شوند و همین‌طور زندگی می‌کنند.»

جنبش کشیش شدن زنان در سال ۲۰۰۲ توجه‌ها را جلب کرد. گروهی متشکل از ۷ زن در مراسم انتصابی غیرقانونی سوار بر کشتی در رود دانوب در آب‌های بین‌المللی برای پرهیز از درگیر شدن با هرگونه منطقه تحت حاکمیت کلیسا، شرکت کردند.

اما گزارش‌هایی هم ثبت شده است از «انتصاب»‌‌های مخفی افرادی در گذشته مانند لودمیلا یاورووا که در دهه ۱۹۷۰ در دوره حاکمیت کمونیسم در چکسلواکی در مراسمی به رهبری یک اسقف کاتولیک در کلیسایی زیرزمینی شرکت کرد.

جنبش انتصاب زنان حالا بیشتر یک گروه اروپایی و آمریکایی است ولی در سایر نقاط جهان هم حالا نمایندگانی دارد.

الگا لوسیا آلوارز بنجومیای کلمبیایی نخستین زن «کشیش» آمریکای لاتین بود که با بیش از ۴۰ درصد پیرو از ۱.۳ میلیارد نفر پیروان کاتولیک جهان، یکی از کانون‌های‌ کلیسای کاتولیک است.

مراسم انتصاب او در سال ۲۰۱۰ مخفیانه برگزار شد ولی می‌گوید که سلسله مراتب محلی کلیسا از او حمایت کردند: «اسقفی بود… یک کاتولیک که اسم‌اش را نمی‌برم تا در واتیکان به دردسر نیفتد.»

آلوارز می‌گوید: «بسیار می‌ترسیدم که در جامعه بسیار محافظه‌کاری که در آن زندگی می‌کنم، مردم ناگهان در محراب شروع به توهین کنند یا چیزی به سوی‌ام پرت کنند.

در نتیجه حمایتی که از من شد غافلگیری بزرگی بود و باعث تقویت و راسخ‌تر شدن عزم من شد». او حالا در انجمن زنان کشیش کاتولیک، که واتیکان آن را به رسمیت نمی‌شناسد، به مقام اسقفی ترفیع یافته است.

آلوارز اهل یک خانواده کاتولیک بسیار مقید است ولی مادرش که پیش‌تر راهبه بوده است پشتیبان او بود. برادرش که کشیش است جامی را به او هدیه داد که از نظر او نوعی پشتیبانی خاموش است.

آلوارز اصرار دارد که در متون مقدس چیزی نیست که زنان را از کشیش شدن منع کند: «این قانونی بشری است، قانون کلیساست و قانونی ناعادلانه است که لازم نیست کسی متمسک به آن باقی بماند.»

همایش انتصاب زنان با این برداشت موافق است. این گروه با واتیکان برای دسترسی زنان به کشیش شدن از طریق درخواست به گفت‌وگو و تظاهرات لابی می‌کند.

کیت مک‌الوی مدیر اجرایی آن می‌گوید که کار مورد علاقه‌اش «وزارت مزاحمت» است – که طی آن هواداران این جریان انواع کارها را انجام داده‌اند از جمله رها کردن دود صورتی هنگام برگزاری مجمع انتخاب پاپ تا دراز کشیدن وسط جاده هنگام عبور کاروان پاپ از میان شهر. پلیس واتیکان آنها را به خاطر اقداماتشان بازداشت کرده است.

مک‌الوی می‌گوید: «ما در کنار این زنان در شغلی که دارند قدم برمی‌داریم و آنها هم منتظرند تا واتیکان درهای‌اش را به روی‌شان بگشاید و واقعاً در برابر گناه‌های سکسیسم خود بایستاد. ولی در عین حال، زنان دیگری هستند که صبر کردن برای‌شان غیرممکن است، و ندای دعوتی که از سوی خدا می‌شنوند آن‌قدر بلند و روشن است که چاره‌ای ندارند جز شکستن یک قانون ناعادلانه».

کلیسا این انتصاب‌ها را نه تنها غیرقانونی بلکه بی‌اعتبار هم می‌داند.

پس از علنی شدن ماجرای هفت کشیش دانوب، کاردینال یوزف راتسینگر که بعداً پاپ بندیکت شد، اعلام کرد در این زنان هیچ نشانه‌ای از توبه دیده نشده است و «آنها به خاطر جرایم بسیار سنگینی که مرتکب شده‌اند از کلیسا طرد شده‌اند».

خود پاپ فرانسیس هم کشیش شدن زنان را نفی کرده است. در سال ۲۰۱۶، وقتی از او پرسیدند که آیا هرگز امکان‌اش وجود دارد یا نه، او به سندی از سال ۱۹۹۴ از ژان پل دوم اشاره کرد که در آن آمده بود برای انتصاب زنان «در بسته است» و به گفته پاپ این قاعده «هنوز هم پابرجاست».

خواهر ناتالی بکوآرت در دفتری در شهر واتیکان کار می‌کند و عکسی از او و پاپ فرانسیس در پشت سرش قرار دارد. در فوریه سال ۲۰۲۱ او نخستین زنی بود که نخستین بار به مقام نیابت دبیری شورای کلیسایی اسقفان رسید که شورای مشاور پاپ است.

او موضع فعلی را درباره زنان کشیش این‌گونه بیان می‌کند: «برای کلیسای کاتولیک از منظری رسمی در حال حاضر این پرسش جای گفت‌وگو ندارد.»

این راهبه فرانسوی می‌گوید: «فقط مسئله این نیست که شما احساس کنید که ندای دعوت به کشیش شدن را دریافت کرده‌اید، بلکه موضوع این است که کلیسا شما را به رسمیت شناخته است که کشیش شوید. در نتیجه حس یا تصمیم شخصی شما کافی نیست».

خواهر بکوآرت یکی از اندک زنانی است که در دوره پاپ فرانسیس موقعیت کلیدی ارشدی پیدا کرده است. موقعیتی که او دارد باعث شده است اولین زنی در واتیکان باشد که حق رأی دارد.

او معتقد است که تحولی در شرف وقوع است که به زنان بیشتری اجازه می‌دهد که نقش‌های رهبری را برعهده بگیرند ولی این نقش‌ها هنوز «با انتصاب به مقام کشیشی ربطی ندارند».

خواهر بکوآرت می‌گوید: «فکر می‌کنم باید دید خود نسبت به کلیسا را وسیع‌تر کنیم. برای زنان راه‌های بسیار بسیار مختلفی برای خدمت به کلیسا وجود دارد».

ولی او متذکر می‌شود که تغییر هرگز آسان نیست و همیشه با «ترس و مقاومت» مواجه می‌شود.

خواهر ناتالی بکوآرت به ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی گفت: «از طریق شورای شورایی کلیسا ما همچنان به بررسی خود ادامه می‌دهید و پاپ خواهد گفت که گام بعدی چه خواهد بود».

آن تورپیانو در کلیسای جامع بی‌سر و صدایی به شبستان کلیسا نزدیک می‌شود، به اسقف‌اش رو می‌کند و با تمام احساسات‌اش می‌گوید: «من اینجا هستم، آماده‌ام.»

او ۱۴ سال منتظر این روز بوده است. مراسم «انتصاب» بعد از مناسکی مشابه با مناسک مردانی که می‌خواهند کشیش کاتولیک شوند، انجام می‌شود – از جمله با نهادن دست‌ها روی هم و ادای دعای تقدیس.

در طی مراسم، اسقف بریجت مری بازوان تورپیانو را بلند کرد و او را به جماعتی که کف می‌زدند عرضه کرد. آن تورپیانو که به تازگی «منصوب» شده بود می‌گفت احساس می‌کند که «در آغوش کشیده شده است».

تورپیانو مفتخر است به اینکه چهره‌ای متفاوت از کشیش بودن است که در آن مشارکت بیشتر و سلسله مراتب کمتر است. و همچنین این جایگاه به روی گروه‌هایی که به طور سنتی کلیسا قبول‌شان ندارد گشوده است.

او می‌گوید: «هیچ کس از مناسک عشای ربانی منع نمی‌شود. طلاق گرفته باشید یا نه، هیچ مهم نیست. در به روی همه گشوده است، اقلیت‌های جنسی هم سر این میز جا دارند».

الگا لوییسا آلوارز کشیش بودن زنان را فرصتی برای بازتعریف رابطه افراد عادی کاتولیک با نمایندگان‌شان در محراب می‌داند.

این «اسقف» زن کلمبیایی می‌گوید که در وضعیت فعلیِ کلیسا فرصتی وجود دارد، به ویژه با کاهش شغل‌ها و رسوایی‌های سو استفاده‌های جنسی روحانیون مسیحی که صدمه‌ فراوانی به اعتماد به کشیشان زده است.

او درباره سلسله اتهامات سو استفاده‌های جنسی در اطراف جهان می‌گوید: «چطور می‌توانند بگویند آنها تنها نمایندگان خدا در زمین هستند؟ بی‌شرم‌اند.»

پاپ فرانسیس از قربانیان سو استفاده‌های جنسی روحانیون مسیحی عذرخواهی کرده است و «همدستی» کلیسا را در مخفی کردن «جرایم سنگین» محکوم کرده است.

آلوارز کشیش شدن زنان را پاسخ این مسئله می‌داند. او در سن ۸۰ سالگی وقت‌اش را صرف تربیت زنان جوانی می‌کند که امیدوارند کشیش شوند.

«بسیار فوریت دارد که چهره‌ دیگری از کشیش بودن را نشان دهید. نمی‌توانیم بگذاریم تاریخ خودش را تکرار کند.»

جنبش انتصاب زنان به مقام کشیشی می‌خواهد بحثی آزاد درباره این ممنوعیت داشته باشد چون مطمئن هستند که از حمایت کاتولیک‌های عادی برخوردار خواهند بود.

در برزیل، کشوری که بیشترین جمعیت کاتولیک را در آمریکای لاتین دارد، تقریباً ۸ نفر از ده نفر کاتولیک گفته‌اند که از کشیش شدن زنان حمایت می‌کنند. بنا به یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۴ در آمریکا این رقم ۶ نفر از ۱۰ نفر بوده است. اما جنبش انتصاب زنان در آفریقا که منطقه‌ای است با جمعیت به سرعت رو به رشد کاتولیک، هنوز پا نگرفته است.

وقتی پای امکان تغییر در میان باشد، تورپیانو مستقیم به خود پاپ متوسل می‌شود تا گفت‌وگویی را آغاز کند.

«باید با زنانی که ندای کشیش شدن را دریافت کرده‌اند دیداری داشته باشید. چه در این جنبش «منصوب» شده باشند یا نه، باید تجربه‌های ما را بشنوید و آنها را در دعاهای خود لحاظ کنید.»

هر چند به نظر می‌رسد مبارزه برای انتصاب زنان به مقام کشیشی هنوز راه درازی در پیش داشته باشد، تورپیانو فکر می‌کند این امر برای آینده کلیسا حیاتی باشد.

«کلیسا نمی‌تواند مأموریت‌اش را به انجام برساند مگر این‌که مشارکتی مساوی وجود داشته باشد. در حال حاضر هیچ امری مهم‌تر از این نیست».