عفو بین‌الملل: کودکان بازداشتی در اعتراضات ایران در معرض شلاق، شوک الکتریکی و خشونت جنسی بوده‌اند
منبع تصویر، Amnesty International
طرح عفو بین الملل
سازمان حقوق بشری عفو بین‌الملل در گزارشی که روز چهارشنبه منتشر کرد نیروهای اطلاعاتی و امنیتی ایران را به ارتکاب «رفتارهای هولناک از جمله شکنجه، ضرب، شلاق، شوک الکتریکی، تجاوز و سایر خشونت‌های جنسی» علیه نوجوانان گاه ۱۲ ساله که در جریان اعتراضات اخیر این کشور بازداشت شده‌اند متهم کرده است.
عفو بین‌الملل به مناسبت گذشت شش ماه از اعتراضات بی‌سابقه ضدحکومتی در ایران که بعد از کشته شدن مهسا امینی در جریان بازداشت توسط گشت ارشاد شروع شد، از خشونت علیه کودکان در جریان اعتراضات و پس از آن گزارش می‌دهد.
در این گزارش آمده است: «تحقیقات ما روش‌های شکنجه سپاه پاسداران، شبه نظامیان بسیج، پلیس امنیت عمومی و سایر نیروهای امنیتی و اطلاعاتی علیه پسران و دختران تحت بازداشت برای تنبیه و تحقیر آنها و گرفتن ‘اعتراف’ اجباری از آنها را فاش می‌کند.»
این سازمان می‌گوید که از زمان شروع تحقیقات خود در مورد جزئیات پرونده هفت کودک اسنادی را جمع آوری کرده است.
این اسناد از طریق گفتگو با قربانیان و خانواده‌های آنها و همچنین شهادت سایرین در مورد اعمال گسترده شکنجه علیه ده‌ها کودک فراهم شده است.
عفو بین‌الملل می‌گوید که با ۱۹ شاهد عینی از جمله دو وکیل و ۱۷ بازداشتی بزرگسال که با افراد زیر ۱۸ سال زندانی بودند صحبت کرده است.
به گفته این سازمان قربانیان و شاهدان عینی مورد مصاحبه از استان‌های سراسر ایران بودند از جمله آذربایجان شرقی، اصفهان، گلستان، کرمانشاه، خراسان رضوی، خوزستان، لرستان، مازندران، سیستان و بلوچستان، تهران و زنجان.
این سازمان برای حفاظت از این گروه هرگونه اشاره‌ای به هویت آنها از جمله سن و استان محل وقوع حوادث را از گزارش خود حذف کرده است.
دایانا الطحاوی، معاون منطقه‌ای عفو بین‌الملل در خاورمیانه و شمال آفریقا، گفت: «ماموران دولت ایران کودکان را از خانواده‌هایشان جدا کرده‌اند و در معرض بی‌رحمی غیرقابل تصور قرار داده اند… این خشونت علیه کودکان بیانگر یک استراتژی عامدانه برای خرد کردن روح پرشور جوانان ایرانی و جلوگیری از طرح درخواست آزادی و حقوق بشر است.»
«مقام ها باید فورا کلیه کودکانی که فقط به خاطر تظاهرات صلح‌آمیز بازداشت شده‌اند را آزاد کنند. درحالی که هیچ چشم اندازی برای تحقیقات موثر و بی‌طرفانه درباره شکنجه کودکان در داخل ایران وجود ندارد، ما از کلیه کشورها می‌خواهیم صلاحیت جهان شمول قضایی را بر مقام‌های ایرانی اعمال کنند، از جمله بر کسانی که دارای مسئولیت یا مقام فرماندهی هستند، و سوءظن کافی در مورد مسئولیت جنایی آنها در زمینه ارتکاب جرایم تحت قوانین بین‌المللی، از جمله شکنجه کودکان معترض، وجود دارد.»
بازداشت گسترده کودکان
مقام‌های ایرانی اذعان کرده‌اند شمار کسانی که در ارتباط با اعتراضات بازداشت شدند بیش از ۲۲ هزار نفر بوده است اما نگفته‌اند که چند نفر آنها زیر ۱۸ سال داشته‌اند.
با این حال رسانه‌های ایران گزارش می‌دهند که شمار قابل توجهی از آنها را نوجوانان تشکیل داده‌اند.
عفو بین‌الملل تخمین می‌زند که هزاران نفر از بازداشتی‌ها کودکان و جوانان بوده‌اند.
این سازمان می‌نویسد: «یافته‌های عفو بین‌الملل نشان می‌دهد که کودکان دستگیر شده، مانند بزرگسالان، ابتدا اغلب در حالی که چشم‌بند داشتند، به بازداشتگاه‌های تحت کنترل سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات، پلیس امنیت عمومی، واحد تحقیقات پلیس ایران (آگاهی) یا بسیج منتقل می‌شوند. آنها بعد از روزها یا هفته‌ها بازداشت بدون داشتن ارتباط با بیرون یا ناپدید شدن اجباری، به زندان‌های شناخته شده منتقل می‌شدند.»
«ماموران لباس شخصی افراد دیگری که در جریان اعتراضات یا پس از آن از خیابان ربوده شدند را به مکان‌های غیررسمی مانند انبارها بردند و قبل از رها کردن آنها در مکان‌های دورافتاده، آنها را شکنجه کردند. این گونه آدم‌ربایی‌ها خارج از هرگونه روند قانونی و با هدف تنبیه، ارعاب و بازداشتن کودکان از شرکت در تظاهرات صورت می‌گرفت.»
یک شاهد عینی به عفو بین‌الملل گفت که در یک استان نیروهای بسیجی چند پسر را وادار کردند با پاهای باز بایستند و «به ناحیه آلت تناسلی آنها شوک الکتریکی وارد کردند.»
این گزارش می‌گوید که خیلی از کودکان بازداشت شده در شش ماه گذشته ظاهرا آزاد شده‌اند که در مواردی با قرار وثیقه برای انجام تحقیقات یا محاکمه بوده است: «بسیاری از آنها پس از واداشته شدن به امضای نامه‌های “ابراز ندامت” و خودداری از “فعالیت های سیاسی” و شرکت در راهپیمایی های طرفدار دولت آزاد شدند.»
«تجاوز و سایر خشونت های جنسی»
در این گزارش آمده است: «اسناد عفو بین‌الملل همچنین نشان می‌دهد که ماموران حکومتی از تجاوز جنسی و سایر خشونت‌های جنسی، از جمله شوک الکتریکی به اندام‌های تناسلی، دست زدن به اندام تناسلی و تهدید به تجاوز به عنوان سلاحی علیه کودکان بازداشت‌شده برای شکستن روحیه، تحقیر و تنبیه یا گرفتن “اعتراف” از آنها استفاده کرده‌اند.»
این سازمان می‌گوید همین رفتارها در مورد زنان و مردان بزرگسال هم به کار گرفته شده است.
یکی از مادران به عفو بین‌الملل گفت که ماموران دولتی در حالی که پسرش به زور ناپدید شده بود، با شلنگ به او تجاوز کردند.
او گفت: «پسرم به من گفت: آنها [من را] آنقدر آویزان کردند که احساس کردم بازوهایم درحال پاره شدن است. مجبور شدم آنچه را که آنها می خواستند بگویم چون با شلنگ به من تجاوز کردند. دستم را می گرفتند و به زور از من انگشت نگاری می کردند.»
براساس این گزارش ماموران دولتی همچنین دختران را با توهین‌های جنسی خطاب قرار دادند و آنها را متهم کردند که می‌خواهند «بدن خود را برهنه کنند، صرفاً به دلیل اعتراض به حقوق زنان و دختران و سرپیچی از حجاب اجباری.»
این گزارش همچنین به «تجویز قرص های ناشناخته» برای کودکان و «زیر آب کردن سر» آنها اشاره می‌کند.
عفو بین الملل می نویسد: «در یک مورد، چند دانش آموز به دلیل نوشتن شعار اعتراضی «زن، زندگی، آزادی» بر روی دیوار ربوده شدند. یکی از بستگان یکی از قربانیان به عفو بین‌الملل گفت که ماموران دولتی لباس شخصی پسران را ربودند، آنها را به مکانی غیررسمی بردند، شکنجه کردند و تهدید به تجاوز کردند و ساعاتی بعد آنها را نیمه‌هوشیار در منطقه‌ای دورافتاده انداختند.»
با توجه به محدودیت شدید آزادی رسانه‌ها در ایران، مقام‌های جمهوری اسلامی به ندرت با سوالاتی درباره نقض شدید حقوق بشر روبرو می‌شوند و به این اتهامات پاسخ نمی‌دهند.
با این حال حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، اخیرا در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت که «زنان در ایران همه آزادی‌های لازم را دارند»، «در تظاهرات مسالمت‌آمیز کسی بازداشت نشد» و «پلیس کسی را با گلوله نکشت».
