ماجرای پاره کردن نامه طالبان از سوی سفیر دولت پیشین افغانستان در تاجیکستان چه بود؟

این خبرگزاری آن وقت از قول محمد ظاهراغبر نوشته بود که این منزل میراثی پدرش بوده و سال ۱۹۹۸ با ۴۵۰۰ دلار کمک مالی احمدشاه مسعود در دوره «مقاومت اول» و از طریق دست‌جمعانه ساخته شده بود.

آقای اغبر به این خبرگزاری روسی آن وقت گفته بود که «خانه‌ای ممکن است در آتش سوخته شود، اما روح و اراده ما سوختنی نیست».

اما در آن زمان ابوبکر صدیق سخنگوی پیشین والی طالبان در پنجشیر گفته بود که آتش‌سوزی در خانه آقای اغبر به دیل انفجار یک بالون گاز در یکی از اتاق‌های منزل او بوده است. او تاکید کرده بود که این آتش‌سوزی ربطی به طالبان ندارد.

هرچند مردم محل می‌گویند که بیشتر منازل مربوط به مقامات دولت پیشین در پنجشیر در کنترل نیروهای طالبان است.

در اوایل ماه میلادی جاری برخی رسانه‌ها در افغانستان به نقل از منابع‌‌شان نوشتند که وزارت خارجه حکومت طالبان طی نامه‌ای فردی را به عنوان «سکرتر اول و سرپرست جنرال قُونسلگری جمهوری اسلامی افغانستان» در شهر خاروغ، مرکز ولایت مختار کوهستان بدخشان تاجیکستان معرفی کرده است.

محمد ظاهر اغبر، سفیر دولت پیشین افغانستان در تاجیکستان اما، این خبر را بی‌پایه خواند.

او روز سه‌شنبه‌، ۷ نوامبر در سفارت افغانستان در شهر دوشنبه به خبرنگاران گفت: «نمایندگی سیاسی مردم افغانستان مال قومی، از تنظیمی، از سازمانی سیاسی نبوده، بلکه یک امانت مردم افغانستان است که او و تیم همکارانش مسئولیت حفاظت آن را بر دوش دارند.»

آقای اغبر به مردم کشور خود اطمینان داد که «تا آمدن یک حکومت مشروع در افغانستان از این امانت حفاظت می‌کند.»

سفیر دولت پیشین افغانستان نسخه نامه طالبان را در باره اِعزام ديپلومات آنها به تاجیکستان، در پیش چشم خبرنگاران و دوربین‌های آنها پاره کرد.

یک منبع نامه‌ای را که ظاهرا از جانب «نقیب‌الله دهقانزاده، دبیر اول و سرپرست کنسولگری جمهوری اسلامی افغانستان» به وزارت خارجه طالبان نوشته شده، در اختیار بی‌بی‌سی قرار داده است.

این نامه تحت شماره ۱۰۲ در تاریخ ۱۱ نوامبر سال ۲۰۲۳ از نام نقیب‌الله دهقانزاده به «مقام محترم وزارت خارجه امارت اسلامی افغانستان» نوشته شده است.

از این نامه برمی‌آید، که «جنرال اغبر» بعد از اطلاع یافتن از ارتباط کنسولگری افغانستان در شهر خاروغ استان بدخشان تاجیکستان با امارات اسلامی افغانستان به وزارت خارجه تاجیکستان نامه‌ای رسمی ارسال کرده و «وظایف این کنسولگری را به تعلیق درآورده است.»

آقای دهقانزاده در این نامه ادعا کرده که او و همکارانش «با حمایت دوستان تاجیکستانی» به وظایف خویش ادامه‌ می‌دهند.

در ادامه‌ نامه از جانب آقای دهقانزاده نوشته شده که «بعد از اظهارات ظاهر اغبر، سفیر افغانستان در دوشنبه، بر اساس هدایت وزارت خارجه امارت اسلامی افغانستان [حکومت طالبان] حمایت علنی و بیعت خود را از امارت اسلامی افغانستان اعلام می‌دارند. او حرف‌های آقای اغبر را «رد» کرده و خود را «تحت امر امارت اسلامی» اعلام داشته است.»

از این نامه برمی‌آید که حقوق ماهانه و کرایه خانه آنها تا حالا «از طریق ایران» و توسط خود آقای دهقانزاده انتقال داده می‌شده است. و با توجه به تغییر شرایط، او از وزارت خارجه طالبان خواسته که معاش و کرایه خانه آنها از طریق حواله مستقیما به دوشنبه ارسال شود.

تاجیکستان با افغانستان نزدیک ۱۴۰۰کیلومتر مرز مشترک دارد که بیشتر امتداد آن در قلمرو ولایت مختار کوهستان بدخشان تاجیکستان واقع است.

این منطقه مرزی با ولایت بدخشان افغانستان هم‌مرز است و رودخانه آمو دو کشور را از هم جدا می‌کند. میان تاجیکستان و افغانستان شش پل ارتباطی بنیاد شده که چهار تا از این پلها در حدود ولایت بدخشان تاجیکستان واقع هستند.

بازارچه‌های مرزی در نزدیکی این پل‌ها در خاک تاجیکستان واقع هستند. اوایل ماه سپتامبر گذشته دست کم چهار بازارچه مشترَک هفتگی در مناطق مرزی بدخشان افغانستان با تاجیکستان بازگشایی شدند.

این بازارها به دلایل امنیتی از حدود چهار سال پیش تعطیل شده بودند و اکنون در خاروغ، درواز، ونج و اشکاشم روزهای شنبه، یک روز در هفته از ساعت ۸ صبح تا ۲ بعد از ظهر باز می‌باشند.

مقامات دو کشور همسایه گفته‌اند، که گشایش این بازارها به رونق کسب و کار مردم محلی در دو سوی مرز و ایجاد اشتغال کمک می‌کند.

بی بی سی نسخه نامه‌ای را در اختیار دارد که محمد ظاهر اغبر، سفیر دولت پیشین افغانستان در ۴ ماه مه/می سال ۲۰۲۳ تحت رقم ۱۰ به وزارت خارجه تاجیکستان ارسال کرده است.

در این نامه آقای اغبر نوشته که بعد از سقوط کابل سفارت هیچ کمک مالی دریافت نکرده و به این دلیل ناچار است تا آمدن «یک حکومت مشروع در افغانستان» فعالیت بخش کنسولگری خود در شهر خاروغ تاجیکستان را «به طور موقت» متوقف کند.

دهقانزاده اما می‌گوید «کنسولگری افغانستان در خاروغ تحت حمایت مستقیم طالبان قرار دارد».

هفته‌ای پیش نقیب‌الله دهقانزاده در ویدیوای که از سوی معاون سخنگوی وزارت خارجه طالبان منتشر شد، می‌گوید که کنسولگری افغانستان در شهر خاروغ تاجیکستان تحت حمایت مستقیم وزارت خارجه طالبان قرار دارد. او همچنین گفته که این کنسولگری مستقل است و از سفارت افغانستان در شهر دوشنبه دستور نمی‌گیرد. به ادعای آقای دهقانزاده، صحبت‌های محمد ظاهر اغبر، سفیر حکومت پیشین افغانستان در خصوص فعالیت نداشتن کنسولگری خاروغ «غیرمسئولانه و دور از واقعیت» بوده است.

برای بسیاری این سؤال مطرح است که چه طور در قلمرو تاجیکستان هم کنسولگری حکومت طالبان فعالیت می‌کند و هم سفارت دولت پیشین افغانستان.

آن هم در حالی که تاجیکستان را از حامیان «جبهه مقاومت ملی افغانستان» به رهبری احمد مسعود می‌دانند.

گذشته از این، تاجیکستان از آغاز به قدرت بازگشتن طالبان، حکومت این گروه را به رسمیت نشناخته است و پیوسته به ضرورت تأسیس یک حکومت فراگیر و همه‌شمول ملی در افغانستان تأکید می‌کند.

وزارت خارجه تاجیکستان از ابراز نظر در این مورد خودداری کرده است.

تا حالا چنین به نظر می‌رسید که یکسان بودن موضعگیری کشور میزبان ظاهراغبر و خود او در قبال حکومت طالبان چراغ سبزی برای انتقادهای تند از این گروه توسط سفیردولت پیشین افغانستان در تاجیکستان بوده باشد.

درست است که تاجیکستان حکومت طالبان را نمی‌پذیرد، مثل کشورهای دیگر جهان آن را به رسمیت نمی‌شناسد و خواستار تشکیل یک حکومت همه شمول در افغانستان است.

هم زمان تاجیکستان به افغانستان تحت حکومت طالبان برق صادر می‌کند، اخیراً بازارهای مرزیش را در قلمرو ولایت مختار کوهستان بدخشان دوباره فعال کرده و به آسیب‌دیدگان زمین‌لرزه‌های اخیر هرات هم کمکهای خیریه فرستاده است.

در رابطه به ماجرای آقای اغبر و اقای دهقانزاده یک دیپلمات وزارت خارجه طالبان که در دوران حکومت پیشین افغانستان نیز در این وزارت کار می‌کرده، در پیامی کتبی به بی بی سی نوشت که «چاره دیگری نداشت»، جزء ادامه‌ کار در این وزارت.

به نوشته او طالبان «اقدامات سفارت افغانستان در تاجیکستان را بسیار جدی و بی‌رحمانه پیگیری دارند.»

این دیپلمات نوشته است که «با رژیمی کار می‌کند که به دخترانش اجازه رفتن به مکتب را نمی‌دهد».

او اذعان کرده که از ناچاری با طالبان کار می‌کند تا نان و غذای دخترانش را تهیه کند. در ادامه‌ پیامش او نوشته است که «دیگر توان ندارم در مقابل این تروریستها ایستاده شوم».