محدودیت اینترنت در ایران؛ اینستاگرام و واتساپ برای همیشه فیلتر میماند؟
گرافیتی در انتقاد از اینترنت ملی یا اینترانت
خبرگزاریها و شماری از کاربران در ایران گزارش دادهاند که شبکه اینترنت تلفن همراه آنها وصل شده است اما اینستاگرام و واتساپ همچنان فیلتر است و بیم آن میرود فیلترینگ آنها هیچوقت برداشته نشود.
بعد از گسترش اعتراضات سراسری در پی جان باختن مهسا امینی در بازداشت پلیس گشت ارشاد، از دوشنبه ۲۸ شهریور سرعت اینترنت شبکههای تلفن همراه بهشدت پایین آمد و به دنبال آن اینترنت بینالمللی به طور کامل قطع شد. اتفاقی که باعث اعتراض نهادهای حقوق بشر و صدمه مالی به کسب و کارهای اینترنتی در ایران شد.
با گذشت حدود دو هفته از مرگ مهسا امینی، شماری از کاربران گزارش میدهند که اینترنت تلفن همراه آنها وصل شده هر چند بر اساس گزارش برخی، همچنان مانند چند روز گذشته اینترنت از ساعت ۴ بعد از ظهر تا ۱۲ شب دوباره قطع میشود.
در نبود اینترنت، اطلاعرسانی درباره اعتراضها، شمار زخمیها و کشتهها و بازداشتیها به شدت مختل و باعث نگرانی نهادهای حقوق بشر از وضعیت ایران شده است، مخصوصا که در آبان ۱۳۹۸ با قطع اینترنت در ایران و بسته شدن درهای ارتباطی، صدها نفر دور از چشم نهادهای ناظر بر وضعیت حقوق بشر ایران، با «شلیک مستقیم به سر و سینه» کشته شدند.
مقامهای امنیتی ایران پنهان نمیکنند که از حمایت پررنگ چهرههای مشهور از معترضان خشمگین هستند
«آتشبیارهای مجازی معرکه»
در چند روز گذشته مقامهای قضایی و سیاسی عمده تهدیدهایشان متوجه چهرههای مشهور یا «سلبریتیها» بوده که به اعتقاد حکومت جمهوری اسلامی ایران، باعث شعلهور شدن اعتراضها شدهاند.
آنها پلتفرمهایی مانند اینستاگرام را مقصر میدانند که تصاویر اعتراضها در آن منتشر شده و به صراحت به این موضوع اشاره میکنند.
احمد وحیدی، وزیر کشور گفته شبکههای مجازی «آتشبیار معرکه» بودهاند و عیسی زارع، وزیر ارتباطات هم تاکید کرده «مردم کسب و کار خودشان را در پلتفرمهای بعضا آمریکایی و بر محیطی که پایبند قانون جمهوری اسلامی نیست، برنامهریزی نکنند».
معنی دیگر صحبتهای او این است که صاحبان مشاغل که سالها تلاش کردهاند تا در شبکههایی مانند اینستاگرام عضو بگیرند و بر تعداد دنبالکنندههای خود اضافه کنند، از اینستاگرام کوچ کنند و به پلتفرمهای داخلی روی بیاورند.
در گذشته هم گاهی در بزنگاههای حساس و امنیتی اینستاگرام تهدید به سانسور شده، اما این بار، واکنش گسترده و همراهی چهرههای مشهور هنری، فرهنگی و ورزشی که بیشترشان از اینستاگرام استفاده میکنند، حکومت را خشمگینتر از گذشته کرده است.
رفع فیلتر میشود؟
حذف اپلیکیشن اینستاگرام از فروشگاه آنلاین کافهبازار و مایکت، کاربران ایرانی را نگران کرده که این دو اپلیکیشن برای همیشه فیلتر بمانند.
یک طراح و دوزنده لباس در ایران که نمیخواهد نامش گفته شود، به بیبیسی فارسی گفت در چند روز گذشته که اینترنت قطع بوده فروش فروشگاه آنلاین او صفر بوده و در صورت ادامه بیشتر وضعیت، برای پرداخت حقوق خیاط و دوزندگانش با مشکل مواجه خواهد شد.
انجمن تجارت الکترونیک در ایران پنجشنبه هفتم مهر اعلام کرده بود که قطع شدن اینترنت «بیش از ۴۰۰ هزار کسب و کار را با خطر نابودی و امرار معاش بیش از یک میلیون نفر را با مشکلات جدی روبهرو کرده است.»
مرکز آمار ایران هم سال گذشته گزارش داده بود که حدود ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکههای مجازی امرار معاش میکنند که حدود ۹ میلیون نفر یعنی ۸۳ درصد آن از طریق اینستاگرام است.
گرافیتی علیه طرح صیانت از اینترنت
تمرینی دیگر برای اینترنت ملی
کارشناسان فناوری ارتباطات، چند مرتبه قطع طولانی مدت اینترنت در ایران را به مثابه تمرینی برای حکومت و شرکتهایی مانند ابرآوران برای قطع ارتباط جهانی با اینترنت و محدود کردن دسترسیها به داخل کشور تلقی کردهاند.
وزیر ارتباطات ایران به این موضوع اشاره کرده که با قطع اینترنت، بسیاری به پلتفرمهای داخلی رو آوردهاند بهطوری که این پلتفرمها جوابگوی تعداد زیاد متقاضیان نبوده است.
امیر رشیدی، کارشناس امنیت شبکه، در توییترش نوشته: «با قطع اینترنت، فرصت بزرگی برای پلتفرمهای اینترنت ملی مانند روبیکا فراهم کردند تا آخرین سنگر دفاع از اینترنت آزاد را فتح بکنند. آنها شدیدا مشغول جمعآوری کاربر هستند.»
او «هشدار» داده که باید مراقب «پلتفرم ناامن» بود و «با صدای بلند اطلاعرسانی کرد.»
با هر بار گسترده شدن دامنه اعتراضها در ایران که اکنون فاصله زمانی بین آنها کمتر و کمتر میشود، حکومت فرصتی برای قطع اینترنت و استفاده از شبکههای داخلی پیدا میکند. مانوری که طرفداران دسترسی آزاد به ارتباطات نگرانند دسترسی ایرانیان به اطلاعات را مانند کره شمالی یا شبیه آن کند.