مهسا امینی و نامش که «رمز» اعتراض شد؛ وقایعی که در این چهل روز گذشت

امروز و در حالی که معترضان به اعتراض‌ها ادامه می‌دهند، مروری می‌کنیم بر وقایعی که در این چهل روز گذشت:

در حالی که مهسا امینی از ۲۲ شهریور در بیمارستان کسری بستری بود و برخی منابع از «مرگ مغزی» او خبر داده بودند، مرکز اطلاع‌رسانی پلیس تهران بزرگ خبرهای منتشر شده درباره ضرب و جرح او را رد کرده بود. اما در این روز خبر درگذشت او تایید شد. ترانه علیدوستی، گلشیفته فراهانی و اصغر فرهادی از شاخص‌ترین چهره‌های فرهنگی بودند که برخورد با او را محکوم کردند. اسدالله بیات زنجانی از مراجع تقلید شیعه گشت ارشاد را «نامشروع» خواند. شاهزاده رضا پهلوی در پیامی اعلام کرد خانم امینی قربانی «رژیم زن‌ستیز» جمهوری اسلامی شده است. لحظاتی بعد از اعلام درگذشت مهسا امینی، عده‌ای از مردم تهران مقابل بیمارستان کسری تجمع کردند و با برخورد نیروهای ضدشورش مواجه شدند.

با متشنج شدن فضا در تهران، فعالان حقوق بشر در کردستان اعلام کردند که جسد مهسا امینی در نخستین ساعت‌های بامداد به بوکان و سپس به سقز منتقل شده است. در حالی که برخی گزارش‌ها حاکی از آن بود که نیروهای امنیتی قصد تدفین سریع او را دارند، خانواده خانم امینی مانع این اقدام شدند. صبح روز ۲۶ شهریور پیکر او در گورستان آیچی سقز به خاک سپرده شد. روی سنگ قبر او نوشته شده بود: «ژینا جان تو نمی‌میری. نام تو رمز می‌شود.» در حالی که گزارش‌هایی از بسته شدن راه‌های سقز و سردادن شعار در مراسم خاک‌سپاری او منتشر شده بود، مشاور امنیت ملی کاخ سفید جان باختن مهسا امینی را «نابخشودنی» خواند. معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه جمهوری اسلامی خواستار تحقیقات فوری در این باره شد. در همین روز بیمارستان کسری اعلام کرد که مهسا امینی «بدون علائم حیاتی» به آنجا اعزام شده بود. نخستین ویدیوها از سقز نشان می‌داد مردم بعد از مراسم خاکسپاری مقابل فرمانداری تجمع کرده‌اند و عده‌ای بر اثر تیراندازی مجروح شده‌اند. همزمان با برخی فراخوان‌ها برای تجمع اعتراضی، اولین گزارش‌ها از ایجاد اختلال در اینترنت در همین روز منتشر شد. تجمع‌های اعتراضی به سایر شهرهای کردستان گسترش یافت و در سنندج معترضان بنر قاسم سلیمانی را پایین کشیدند.

با ترند شدن نام مهسا امینی در توییتر، خبر جان باختن او در رسانه‌های مهم دنیا بازتاب یافت. شهبانو فرح پهلوی «مرگ دلخراش» او را محکوم کرد. پدر مهسا امینی در گفتگو با سایت امتداد گزارش‌ها درباره تلاش نیروهای امنیتی برای دفن شبانه دخترش را تایید کرد. او همچنین به روزنامه هم‌میهن گفت دخترش نه بیماری صرع داشته و نه سابقه بیماری قلبی و به این ترتیب به برخی گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به حکومت درباره مرگ مهسا امینی پاسخ داد. تلویزیون ایران هم ویدیویی تقطیع شده منتشر کرد از لحظه به زمین افتادن او در بازداشتگاه پلیس امنیت اخلاقی اما مشخص نبود پیش از آن چه اتفاقی رخ داده است. دانشجویان دانشگاه تهران در واکنش به جان باختن مهسا امینی تجمع کردند و دفتر رئیس جمهوری ایران خبر داد که ابراهیم رئیسی با خانواده خانم امینی تماس تلفنی گرفته است. در همین حال گزارش‌هایی از برگزاری تجمع اعتراضی در مشهد و رشت منتشر شد و ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌داد زنان ایرانی در اعتراض به مرگ مهسا امینی موهای خود را مقابل دوربین با قیچی می‌برند. کتایون ریاحی بازیگر سرشناس هم به نشانه اعتراض، عکسی بی‌حجاب از خود منتشر کرد و نوشت: «در سوگ زنان ایران زمین»

در حالی که رسانه‌های ایران خبر دادند ابراهیم رئیسی روز بعد برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک می‌رود، فرمانده انتظامی تهران بزرگ گفت پلیس «هیچ قصوری» نداشته است. در برخی شهرهای کردستان به نشانه اعتراض اعتصاب شد و در دیواندره نیروهای انتظامی به سمت معترضان شلیک کردند که باعث کشته شدن حداقل دو نفر شد. در تهران دانشجویان دانشگاه‌های علامه طباطبایی، تهران، امیرکبیر، شهید بهشتی و تربیت مدرس تجمع اعتراضی برگزار کردند که در مواردی به درگیری با نیروهای بسیج ختم شد. در خیابان‌های پایتخت هم نخستین اعتراض‌ها از بلوار کشاورز آغاز شد و زنان شعار «مرگ بر جمهوری اسلامی» دادند. ویدیوها نشان می‌داد درگیری مردم با نیروهای ضدشورش شدید بوده و در یک مورد معترضان سعی کردند یک ماشین پلیس را واژگون کنند. شهرهای دیگر از جمله سنندج، بوکان، رشت، مشهد، اصفهان و کرج هم صحنه اعتراض‌های خیابانی بودند. عکس‌ها و فیلم‌های زیادی نشان می‌داد که زنان روسری از سر برداشته‌اند و در تهران ویدیویی از شلیک مستقیم به معترضان در بلوار کشاورز منتشر شد.

از ساعت‌های اولیه بامداد مشخص شد اعتراض‌ به مرگ مهسا امینی به سراسر ایران گسترش یافته است. تصاویر منتشر شده نشان می‌داد زنان در برابر نیروهای امنیتی و ضدشورش حجاب از سر برمی‌دارند یا روسری خود را می‌سوزانند. خشونت پلیس هم بالا گرفت و ویدیوهای متعددی از شلیک مستقیم به معترضان منتشر شد. در کردستان هویت نخستین معترضان کشته‌شده‌ در دیواندره و دهگلان اعلام شد. رسانه‌های حکومتی مانند خبرگزاری فارس و روزنامه ایران از اعتراض‌های خیابانی انتقاد کردند و استاندار تهران هم گفت عده‌ای «با برنامه» به دنبال «اغتشاش» هستند. فرمانده سپاه کردستان به خانواده خانم امینی هشدار داد که صف خود را از «دشمنان نظام» جدا کنند. پدر مهسا امینی حرف‌های حسین رحیمی فرمانده نیروی انتظامی تهران را تکذیب کرد که گفته بود لباس مهسا امینی در فیلم منتشر شده از تلویزیون ایران همان لباسی نبود که هنگام بازداشت به تن داشت و گفت دخترش با همان لباس بازداشت شده بود. میدان ولیعصر و بلوار کشاورز تهران برای دومین روز پیاپی محل تجمع مردم معترض بود و در شهرهای قم، زنجان، بندرعباس و کرمان هم اعتراض‌های خیابانی آغاز شد. فرانسه، آمریکا و همچنین اتحادیه اروپا مرگ مهسا امینی و سرکوب معترضان را محکوم کردند.

در روزی که ابراهیم رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد و تقریبا هیچ اشاره‌ای به حوادث داخل ایران نداشت، اعتراض‌ها ادامه داشتتند. برای اولین بار گزارش‌هایی منتشر شد از اینکه نیروهای امنیتی معترضان را بعد از دستگیری با آمبولانس جابجا می‌کنند و در یک مورد در شهر رشت، مردم با حمله به یکی از این آمبولانس‌ها، بازداشتی‌ها را آزاد کردند. در همین حال وزارت کشور در ایران از تشکیل یک کمیته تخصصی پزشکی برای بررسی علت درگذشت مهسا امینی خبر داد. همزمان با گسترش اعتراض‌ها، مقام‌های ایرانی مانند گذشته سعی کردند مداخله «خارجی‌ها» در اعتراض‌های خیابانی را پر رنگ کنند. علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی در این روز در دیدار با برخی فرماندهان سابق جنگ ایران و عراق سخنرانی کرد اما هیچ اشاره‌ای به مهسا امینی و اعتراض‌ها نکرد. مهران مدیری با انتشار ویدیویی گفت نمی‌خواهد تصویرش از هیچ شبکه سیمای جمهوری اسلامی پخش شود. همزمان واتس‌اپ و اینستاگرام در سراسر ایران دچار اختلال شدید شدند. مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران هم در اولین اظهار نظر خود درباره مهسا امینی گفت: «هیچگونه آثاری از ضرب و جرح در ناحیه سر و صورت و آثار کبودی در اطراف چشم‌ها و شکستگی در قاعده جمجمه مشاهده نشده است.»

مسعود کیمیایی کارگردان باسابقه سینما با انتشار ویدیویی وضعیت حاکم بر ایران را «روزگار باروت» خواند و با اشاره به کشته شدن دختری که «تک و تنها» بود از همکاران سینماگرش خواست موضع خود را مشخص کنند و «وسط» نایستند. پدر مهسا امینی در واکنش به گزارش اولیه پزشکی قانونی، آن را «دروغ» خواند و گفت که بعد از دیدن جسد دخترش متوجه شد «هر دو پای او کبود» بوده است. اما محمدرضا نقدی معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران مرگ خانم امینی را «اتفاقی» خواند و روزنامه کیهان هم درباره اعتراض‌ها نوشت «خواسته مردم» ایران آن است که به «جنایتکاران امان ندهید.» همزمان خبرگزاری ایرنا از کشته شدن یک «بسیجی» در شهر مشهد در جریان اعتراض‌ها خبر داد. خبرگزاری فارس هم اعلام کرد واتس‌اپ و اینستاگرام «با تصمیم شورای امنیت کشور» از شب گذشته مسدود شده‌اند. در این روز حمایت جی.کی رولینگ نویسنده بریتانیایی خالق مجموعه داستان‌های «هری پاتر» از «به پا خاستن» زنان ایرانی با هشتگ مهسا امینی مورد توجه قرار گرفت. علی کریمی که از نخستین روزهای جان باختن مهسا امینی در شبکه‌های اجتماعی فعال بود، در اینستاگرام از ارتش خواست «برای جلوگیری از خون‌ریزی» وارد عمل شود.

در حالی که گزارش‌های پی در پی از بازداشت روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی مانند مجید توکلی، روح‌الله نخعی، هانیه دائمی و فاطمه رجبی منتشر می‌شد، ارتش «حمایت کامل» خود را از نیروی انتظامی اعلام کرد. در این روز برخی گزارش‌ها از کشته شدن دست کم ۳۱ نفر در سراسر ایران حکایت داشت و تصاویر خاک‌سپاری برخی از این کشته شدگان در فضای مجازی منتشر شد. حامیان حکومت هم بعد از نمازجمعه، نخستین راهپیمایی خود را بعد از آغاز اعتراض‌ها آغاز کردند. اعتراض‌ها در شهرهای مختلف و بخصوص در مناطق مختلف تهران ادامه داشت و ویدیوهای واضحی از شلیک مستقیم نیروهای امنیتی به معترضان منتشر شد. در این روز ابراهیم رئیسی از نیویورک به تهران بازگشت و همزمان وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد برای «پیشبرد آزادی‌ اینترنت و جریان آزاد اطلاعات» مجوز می‌دهد که تسهیلات و تجهیزات برای دسترسی بهتر ایرانیان به ارتباطات دیجیتال و دور زدن سانسور اینترنت فراهم شود.

با ادامه اعتراض‌های سراسری، دو روایت متفاوت از درگیری مردم با پلیس و سایر نیروهای ضدشورش در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد؛ اول خستگی این نیروها که باعث می‌شد مردم موقت خیابان‌ها را تسخیر کنند و دوم افزایش برخوردهای خشن با معترضان. به عنوان مثال ویدیویی از این روز نشان می‌داد پلیس سر یک دختر معترض را به جدول می‌کوبد. این ویدیو حتی با انتقاد برخی حامیان حکومت مواجه شد. همچنین خبر لغو تحریم‌ شرکت‌های خدمات اینترنتی از سوی آمریکا با واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مواجه شد که آن را «نقض حاکمیت ملی» کشورش خواند. وزیر کشور ایران گفت محدودیت اینترنت تا زمانی که «تجمعات» ادامه دارد، پابرجا خواهد ماند. در این روز تلویزیون ایران تعداد کشته شدگان اعتراض‌ها را ۳۵ نفر اعلام کرد. حسین رونقی فعال سیاسی که برای معرفی خود به دادسرای اوین رفته بود، مقابل زندان اوین هدف حمله نیروهای امنیتی قرار گرفت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم گفت بازیگران زنی که حجاب از سر برداشتند، «وارد فعالیت‌های دیگر شوند». این اظهار نظر با واکنش تند کتایون ریاحی و حامد بهداد مواجه شد.

در نهمین روز اعتراض‌های سراسری در ایران، اصغر فرهادی کارگردان ایرانی برنده جایزه اسکار با انتشار ویدیویی به زبان انگلیسی، از هنرمندان، سینماگران، روشنفکران و فعالان مدنی سراسر جهان خواست «به هر طریق ممکن» با معترضان ایران همبستگی نشان دهند. همچنین اعلام شد نیلوفر حامدی خبرنگار روزنامه شرق که خبر برخورد گشت ارشاد با مهسا امینی را منتشر کرده بود، در زندان اوین در سلول انفرادی است. در این روز صداوسیما تعداد کشته‌شدگان را ۴۱ تن اعلام کرد. همچنین با برداشته شدن تحریم‌های آمریکا و ابراز علاقه ایلان ماسک مدیر پروژه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای ارائه خدمات به ایرانیان، گزارش‌های مختلفی از امکان استفاده از این تکنولوژی و سوءاستفاده‌های احتمالی به نام استارلینک مطرح شد. خبر «پلمب» شدن ویلای علی کریمی به دلیل حمایت از معترضان هم در این روز منتشر شد اما روز بعد اعلام شد رفع پلمب شده است.

روزنامه لیبراسیون فرانسه در اقدامی کم‌سابقه در تیتر اول خود به فارسی نوشت: «زن، زندگی، آزادی»؛ اصلی‌ترین شعار اعتراض‌های سراسری که مدام تکرار می‌شد. در این روز سپاه پاسداران به مناطق مرزی با کردستان عراق با توپخانه و پهپاد حمله کرد و آبان عسکری بازیگر سریال «یاغی» با انتشار ویدیوی بدون روسری گفت دیگر در ایران کار نمی‌کند. اعتراض زنان بدون روسری در خیابان هم ادامه یافت. روابط عمومی تئاتر شهر اعلام کرد تا اطلاع ثانوی هیچ نمایشی در این مجموعه روی صحنه نمی‌رود و دنیل دی لوئیس بازیگر برنده سه جایزه اسکار از معترضان حمایت کرد. کریم باقری ملی پوش سابق هم در حمایت از علی کریمی نوشت که او «خائن و وطن‌فروش» نیست. نخست‌وزیر کانادا از تحریم‌ ده‌ها نهاد و اشخاص حقیقی وابسته به نهادهای امنیتی ایران خبر داد.

دامنه اعتراض‌ها در ایران گسترش یافت و شهرهایی مانند شیراز، یزد و پرند صحنه تظاهرات بودند. کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران اعلام کرد حداقل ۲۰ روزنامه‌نگار بعد از شروع اعتراض‌ها در ایران بازداشت شده‌اند. زهره لاجوردی نماینده مجلس شورای اسلامی، هدف اعتراضات را «تاثیرگذاری بر دستاوردهای سفر» ابراهیم رئیسی به نیویورک اعلام کرد و محمود نبویان دیگر نماینده مجلس، معترضان را «نجاست» و «کف روی آب» خواند. در این روز، کیم کارداشیان سلبریتی آمریکایی هم از زنان معترض ایرانی حمایت کرد. در حالی که اعتراض‌ها در سراسر ایران ادامه داشت، غلامحسین محسنی اژه رئیس قوه قضائیه، چهره‌های مشهور ورزشی و هنری را که در شبکه های اجتماعی از معترضان حمایت می‌کنند، به تغقیب قضایی تهدید کرد. همزمان با بازی دوستانه ایران و سنگال در اتریش، معترضان مقابل ورزشگاه جمع شدند و خبرهایی درباره احتمال برخورد با سردار آزمون مهاجم تیم ملی به دلیل حمایت از معترضان منتشر شد. محمدعلی گرایی ملی پوش کشتی فرنگی هم به برخورد با زنان معترض اعتراض کرد.

با ادامه اعتراض‌ها، شهبانو فرح پهلوی در پیامی از نیروهای سرکوبگر خواست دست خود را «به خون جوانان هم‌میهن آغشته نکنند.» در این روز ویدیویی منتشر شد که حمله ۱۲ مامور به یک شهروند را نشان می‌داد. دیگر اتفاق مهم، سخنرانی بدون روسری فاطمه معتمدآریا هنرپیشه سرشناس در مراسم خاک‌سپاری امین تارخ بود. بازداشت محمد شهریاری مجری سابق تلویزیون و از حامیان اعتراض‌های اخیر هم مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. صالح نیکبخت، یکی از وکلای خانواده مهسا امینی اعلام کرد که والدین او از عاملان بازداشت دخترشان شکایت کرده‌اند. در این روز حمایت دیگر بازیکنان تیم ملی فوتبال مانند علیرضا جهانبخش، مرتضی پورعلی‌گنجی و علیرضا بیرانوند از اعتراض‌ها علنی شد.

یکی از فرماندهان ارشد سابق سپاه پاسداران به اسم محمدباقر بختیار، با انتشار یک فایل صوتی، دلیل به اغما رفتن و مرگ خانم امینی را آسیب به جمجمه و طحال او عنوان کرد. ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی مردم معترض در مشهد، قم و کرمان را نشان می‌داد. حدود ۴۸ ساعت بعد از انتشار ویدیوی ترانه «برای…» که به یکی از نمادهای مهم اعتراض‌های سراسری تبدیل شد، شروین حاجی‌پور خواننده آن بازداشت شد. همچنین خبرگزاری ایرنا از بازداشت حسین ماهینی کاپیتان سابق تیم فوتبال پرسپولیس به دلیل «تشویق به اغتشاش» خبر داد. خبر بازداشت مونا برزویی ترانه‌سرای ساکن ایران هم در این روز منتشر شد.

واکنش‌ به بازداشت شروین حاجی‌پور در توییتر و اینستاگرام در این روز بسیار گسترده بود و حتی باعث شد از آن روز به بعد کلیپ‌های بیشتری بر اساس این ترانه ساخته شود. اما مهم‌ترین حادثه این روز تیراندازی به مردم زاهدان بعد از برگزاری نمازجمعه بود که باعث کشته و زخمی شدن ده‌ها نفر، از جمله چندین کودک شد. جزئیات تکان‌دهنده‌ این تیراندازی در روزهای بعد مشخص شد. استاندار سیستان و بلوچستان از کشته شدن ۱۹ نفر در زاهدان خبر داد اما منابع محلی بین ۳۶ تا ۵۸ کشته را گزارش‌ کردند. همچنین بیانیه‌ای منسوب به عده‌ای از طلاب و مدرسین حوزه‌های علمیه منتشر شد که همکاری با حکومت را حرام و دفاع مردم از حقوق خود را مشروع دانست. در این روز همچنین جسد نیکا شاکرمی به خانواده‌اش نشان داده شد؛ دختر ۱۷ ساله‌ای که نام و تصاویرش در روزهای بعد به یکی دیگر از نمادهای اعتراض‌های ایران تبدیل شد.

به دنبال تیراندازی به نمازگزاران در زاهدان، مدارس این شهر تعطیل و کلاس‌های دانشگاه غیرحضوری شد و سپاه پاسداران از کشته شدن سه نیروی خود خبر داد. وبسایت کلمه پیامی از میرحسین موسوی را منتشر کرد که در آن از نظامیان ایران خواست «در سمت حقیقت، در سمت ملت» قرار بگیرند. نخست وزیر سابق ایران که از سال ۸۹ در حصر خانگی است، گفت هیچکس حق ندارد «به دستور آمران، چون عاملی چشم‌بسته، در مقابل آحاد ملت خود بایستد.» در این روز در بیش از ۱۵۰ شهر دنیا تظاهرات در حمایت از اعتراض‌ها در ایران برپا شد و تهران هم یکی از شلوغ‌ترین روزهای اعتراض را به خود دید.

حمله نیروهای ضدشورش و لباس شخصی به دانشگاه صنعتی شریف نه تنها مهم‌ترین اتفاق این روز که از اصلی‌ترین رخدادهای اعتراض‌های سراسری در ایران بود. ویدیوهای حبس شدن دانشجویان در پارکینگ دانشگاه و حمله به آنها به سرعت در شبکه‌های اجتماعی هم‌رسان شدند و تعدادی از مردم برای حمایت از دانشجویان به سمت این دانشگاه در خیابان آزادی حرکت کردند. ترافیک شدید در این خیابان اصلی تهران تا ساعتی بعد از نیمه‌شب ادامه داشت. در جریان این حمله، چندین دانشجو باداشت شدند و حتی حضور وزیر علوم در محل دانشگاه مانع از برخورد نیروهای امنیتی با دانشجویان نشد. به گفته مسئولان حکومتی، اغلب بازداشتی‌ها در روزهای بعد آزاد شدند.

فضای تهران در نخستین ساعت‌های این روز تحت تاثیر حمله به دانشگاه شریف ملتهب بود و ویدیوهای منتشر شده معترضان را نشان می‌داد که در خیابان آزادی شعار می‌دادند. در همین روز تصاویری از برخورد خشن و شلیک گلوله‌های ساچمه‌ای به تشییع‌کنندگان نیکا شاکرمی در خرم‌آباد منتشر شد. بعد معلوم شد اجازه دفن او در خرم‌آباد داده نشده و در روستایی اطراف این شهر به خاک سپرده شده است. دیگر ویدیوی خبرساز این روز دختران دانش‌آموزی را نشان می‌داد که یک مسئول آموزش و پرورش را از مدرسه خود بیرون می‌کردند. ویدیوهای دیگر هم حضور دانش‌آموزان دختر دبیرستانی در خیابان‌ها را نشان می‌داد که مقنعه از سر برداشته بودند و شعار می‌دادند. جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در بیانیه‌ای گفت دولت او «هزینه‌های بیشتری بر عاملان سرکوب تحمیل خواهد کرد.» در همین روز رهبر جمهوری اسلامی برای اولین بار درباره اعتراض‌ها موضع گرفت و آن را به عوامل «خارجی» نسبت داد. اشاره آقای خامنه‌ای به «خانواده ساواکی‌ها» به عنوان بخشی از کسانی که در اعتراض‌ها شرکت دارند، بسیار خبرساز شد.

در واکنش به صحبت‌های رهبر جمهوری اسلامی، داریوش اقبالی در کنسرت خود گفت: «تنبیه راه چاره نیست. راه چاره رفتن رژیم است.» ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران حرف‌های آقای خامنه‌ای را «تحلیل جامعی نسبت به حوادث اخیر» دانست که «برای همگان قابل درک بود.» محمدباقر قالیباف رئیس مجلس هم سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی را «بیانات روشنگرانه» توصیف کرد. در این روز خبر آزادی شروین حاجی‌پور خواننده ترانه «برای…» منتشر شد و خبرگزاری مهر اعلام کرد علی کریمی تحت تعقیب قضایی قرار گرفته است.

ویدیوی ژولیت بینوش و چندین ستاره مشهور سینمای فرانسه که موهای خود را در همبستگی با زنان ایران قیچی می‌کردند، در این روز منتشر شد. با گذشت پنج روز از «جمعه خونین» زاهدان، هنوز تعداد دقیقه کشته‌شدگان این اعتراض‌ها روشن نبود اما سایت خبری «حال‌وش» نوشت که ۸۸ نفر کشته شده‌اند. حکومت همچنین کوشید مرگ نیکا شاکرمی را بی‌ربط به اعتراض‌ها نشان دهد. تلویزیون ایران گزارشی پخش کرد که خاله‌اش از «خودکشی» و پرت شدن او از یک ساختمان می‌گفت اما منابع نزدیک به خانواده، به بی‌بی‌سی گفتند که خاله و دایی نیکا در بازداشت و فشار نیروهای امنیتی، مجبور به این اظهارات شده‌اند.

پس از انتشار ویدیوهای سارینا اسماعیل‌زاده، این دختر ۱۶ ساله یکی دیگر از نمادهای اعتراض‌های زنان در ایران شد و هشتگ نامش بارها هم‌رسان شد. حکومت مرگ او را هم «خودکشی» نام‌گذاری و مادرش مقابل دوربین این را تایید کرد. اما وقتی مادر نیکا شاکرمی ویدیویی منتشر کرد و گفت گزارشی که روز قبل از تلویزیون ایران پخش شده زیر فشار بوده و نیکا خودکشی نکرده، حرف‌های مادر سارینا در تلویزیون هم زیر فشار امنیتی و «اعتراف اجباری» ارزیابی شد. در این روز مولوی عبدالحمید امام جمعه زاهدان روایت حکومت از نقش گروه‌های «جدایی طلب» در حوادث روز خونین این شهر را رد کرد.

سازمان پزشکی قانونی ایران گزارش خود را منتشر و اعلام کرد که مرگ مهسا امینی «ناشی از اصابت ضربه به سر و اعضا و عناصر حیاتی بدن نبوده است.» در این گزارش مرگ او تلویحا به «بیماری زمینه‌ای» نسبت داده شد؛ همان چیزی که رسانه‌های جمهوری اسلامی بر آن تاکید می‌کردند و خانواده خانم امینی از همان ابتدا آن را رد می‌کرد. در این روز وزارت خارجه آلمان ویدیویی در توییترش منتشر کرد که وزرای خارجه هفت کشور، آلمان، کانادا، بلژیک، سوئد، اسپانیا، فرانسه و شیلی حمایت‌شان را از اعتراضات در ایران اعلام می‌کردند.

در آغاز چهارمین هفته اعتراض‌ها، بازار تهران هم محلی برای ابراز نارضایتی از حکومت شد و در چهارگوشه پایتخت نیز معترضان به خیابان رفتند، از جمله در نازی‌آباد در جنوب شهر که شعارهای تندی علیه رهبر جمهوری اسلامی داده شد. در این روز گروه هکری «عدالت علی» با هک کردن بولتن خبری ساعت ۹ و نیم شب تلویزیون ایران چند ثانیه تصویر کشته‌شدگان اعتراض‌ها را به نمایش گذاشت که بازتاب وسیعی یافت.

خشونت شدید نیروهای امنیتی در سنندج از مهم‌ترین اتفاق‌های این روز بود. دیدبان مستقل حقوق بشر کردستان ایران از قطع نشدن صدای «رگبار» گلوله در بخش‌هایی از این شهر خبر داد. همچنین گذرنامه همایون شجریان و سحر دولتشاهی که در شبکه‌های اجتماعی از اعتراض‌ها حمایت کرده بودند، هنگام ورود به ایران توقیف شد و حمید فرخ‌نژاد بازیگر سینما در اینستاگرام نوشت به دلیل نوشته‌هایش در همین شبکه اجتماعی، احضار، بازجویی و ممنوع‌الخروج شده است. با کشیده شدن دامنه اعتراض به مناطق جنوبی تهران، ویدیوهایی از تجمع خیابانی در شهرک ولیعصر منتشر شد.

انجمن حمایت از حقوق کودکان ایران اعلام کرد ۲۸ کودک در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند. همچنین به دنبال انتشار اخباری درباره ناآرامی در زندان لاکان رشت، دادستان گیلان گفت در درگیری زندانیان چند نفر «فوت» شده‌اند. موج شعارنویسی در شهرهای مختلف ایران هم در شبکه‌های اجتماعی بازتاب بیشتری ‌یافت که علاوه بر دیوارها، تابلوهای تبلیغاتی و بنرهای حکومتی را هم به محلی برای اعتراض تبدیل کرده است. با افزایش اعتراض در مدارس، گزارش‌هایی درباره اقدام مدیران برای سرکوب دانش‌آموزان منتشر شده بود و در این روز، شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان تایید کرد که برخی از مدیران مدارس سنندج و چند شهر دیگر ایران برای شناسایی دانش‌آموزان معترض با ماموران امنیتی همکاری کرده‌اند.

با ادامه اختلال و قطع شدن‌های مکرر اینترنت، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت فیلترینگ استفاده از فیلترشکن را ۳۰ درصد افزایش داده است. پس از تجمع اعتراضی کارگران پیمانی نفت و گاز عسلویه در پاسخ به فراخوان اعتصاب، نیروهای امنیتی چند تن از آنها را بازداشت کردند. سازمان عفو بین‌الملل با انتشار تصاویری از پوکه سلاح‌های استفاده شده برای سرکوب معترضان، از ابعاد این سرکوب ابراز نگرانی کرد. اظهارات دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر که در میانه اعتراض‌ها خواستار سختگیری بیشتر با بی‌حجابی شد، حتی با انتقاد برخی رسانه‌ها و چهره‌های هر دو طیف اصولگرا و اصلاح طلب مواجه شد که حرف‌های او را باعث عصبانیت بیشتر معترضان دانستند.

سخنرانی جدید علی خامنه‌ای بار دیگر خبرساز شد که اعتراض‌های گسترده و سراسری را «حوادث جزئی» توصیف کرد. در این روز تجمع تعدادی از وکلای دادگستری در برابر کانون وکلا با برخورد نیروهای ضدشورش مواجه شد و حداقل سه وکیل بازداشت شدند. هدیه تهرانی دیگر چهره مشهوری بود که در این روز اعلام شد به دلیل موضع‌گیری‌هایش ممنوع‌الخروج شده است. رئیس کمیسیون اروپا با ستایش از زنان «شجاع» ایران گفت خشونت حکومت ایران نمی‌تواند بی‌پاسخ بماند و همان روز اعلام شد اعضای اتحادیه اروپا برای اعمال تحریم‌هایی به توافق رسیده‌اند.

دیوارنگاره‌ای که سازمان هنری-رسانه‌ای اوج در میدان ولیعصر تهران نصب کرد منشا اعتراض‌های دیگری شد. در این تابلوی تبلیغاتی بزرگ با شعار «زنان سرزمین من» از عکس چهره‌های مشهور تاریخ، فرهنگ و هنر ایران از گذشته تا حال استفاده شده بود. صبح همان روز فاطمه معتمدآریا با انتشار ویدیویی بدون روسری در حالی که می‌گریست، خواستار پایین آمدن عکس خود شد. مرضیه برومند کارگردان سینما و تلویزیون هم درخواست مشابهی مطرح کرد و سپس ژاله علو و نفیسه مرشدزاده دیگر زنانی بودند که گفتند راضی به استفاده از تصویرشان روی این دیوارنگاره نیستند. همان شب ویدیوهایی از پایین آمدن تابلو در فضای مجازی منتشر شد و صبح روز بعد پوستر جدیدی نصب شده بود که سفید بود و فقط همان شعار رویش دیده می‌شد.

تجمع‌های اعتراضی در چند شهر ادامه داشت، ویدیوهای منتشر شده وضعیت استان کردستان را به شدت ملتهب نشان می‌داد. شبکه حقوق بشر کردستان گفت در شهرهای سنندج، مریوان، بانه، ایلام و سقز دست کم «۳۷ معترض» با تیراندازی نیروهای امنیتی مجروح و دست کم «۱۹ معترض» هم بازداشت شده‌اند. وزیر کشور ایران اعتراض‌ها را به برخی کشورهای خارجی و عده‌ای «افراد آموزش دیده» نسبت داد که برای هر کوکتل مولوتوف ۵۰۰ هزار و برای هر ۱۵ دقیقه تا ۳۰ میلیون تومان پول می‌گیرند. در این روز سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تایید کرد که دانش‌آموزان در اعتراضات اخیر بازداشت شده‌اند اما گفت «در حوزه دانش آموزی و دانشجویی به ندرت بازداشتی داریم» و کسانی بازداشت شده‌اند بخاطر «ارتباط با برخی شبکه‌های معاند خارج از کشور» بوده است. ویدیویی دیگر در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شد که مقاومت یک‌تنه یک دختر جوان در مقابل دو مامور لباس شخصی را نشان می‌داد.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای چهل روز اخیر عصر و شب این روز در زندان اوین رقم خورد. تصاویر شعله کشیدن آتش و صدای تیراندازی و پرتاب مواد منفجره که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، شبی هول‌انگیز را برای زندانیان، خانواده‌های آنها و شهروندان تهران رقم زد. آن شب تمام بزرگراه‌های منتهی به اوین بر اثر ازدحام ماشین‌ها و بستن ورودی‌ها به سمت زندان شاهد ترافیک سنگین بود و در خیابان‌های اطراف هم پلیس و لباس شخصی‌ها با مردم درگیر شدند. در همین روز پس از انتشار خبر «کشته شدن» دانش‌آموزی به نام اسرا پناهی در اردبیل، نیروهای ضدشورش به مردم معترض در حیابان‌ها هجوم بردند. اذعان باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا به اینکه دولتش در اعتراض‌های سال ۱۳۸۸ از معترضان حمایت کافی نکرد و از این بابت «پشیمان» است هم مورد توجه قرار گرفت.

قوه قضاییه ابتدا از کشته شدن چهار نفر و سپس هشت نفر در «آتش سوزی» زندان اوین خبر داد اما شاهدان عینی و سایر منابع گفتند تعداد جان‌باختگان بیشتر است و عده زیادی هم مجروح شده‌اند. روایت رسمی از آنچه در اوین اتفاق افتاد فاقد جزئیات، متناقض و مبهم بوده و در صحت آن تردیدهای فراوان ابراز شده و هنوز مشخص نیست در کجای زندان و چگونه انفجار و آتش‌سوزی و تیراندازی رخ داده است. در همین روز الناز رکابی در مسابقات آسیایی سنگ نوردی بدون حجاب در فینال مسابقات شرکت کرد که او را به نماد «شهامت» و مبارزه با حجاب اجباری تبدیل کرد.

بی‌بی‌سی فارسی مطلع شد جو زندان اوین امنیتی است در حالیکه هنوز ابعاد مختلف حادثه و تعداد دقیق آسیب‌دیدگان مشخص نبود. علی دایی کاپیتان سابق تیم ملی فوتبال ایران در اینستاگرام نوشت در زادگاهش اردبیل، اسرا پناهی کشته شده است. او هدف حمله شدید رسانه‌ها و حامیان حکومت قرار گرفت. تقریبا همه مسئولان کشته شدن خانم پناهی در حمله به یک دبیرستان در اردبیل را تکذیب کرده بودند و فردی به عنوان عموی او در به تلویزیون ایران گفت که او بیماری «قلبی مادرزادی» داشته است در حالیکه نماینده اردبیل در مجلس می‌گفت او خودکشی کرده است. در میانه این اظهارات ضد و نقیض، علی دایی نوشت که اطلاعاتش «کامل» است و این دختر دانش‌آموز کشته شده است. در همین روز اعلام شد رسول خادم رئیس سابق فدراسیون کشتی و دارنده مدال طلای المپیک ممنوع‌الخروج شده است. وضعیت الناز رکابی بعد از مسابقه دادن بدون حجاب مبهم بود و یک منبع آگاه به بی‌بی‌سی فارسی خبر داد ارتباط خانواده‌اش با او قطع شده و دیگر در هتل قبلی در شهر سئول اقامت ندارد.

خبر بازداشت مژگان ایلانلو مستندسازی که عکس‌های بدون حجاب خود در تهران را منتشر کرد و دیگر زنان را هم دعوت به پیاده‌روی بدون روسری در شهر کرد، در این روز منتشر شد. فیلترینگ اینترنت و اختلال شدید و از کار انداختن وی‌پی‌ان‌ها دائم یادآوری می‌شد. روزنامه آفتاب یزد در این باره نوشت که «فیلترینگ چینی و روسی» آغاز شده است. با ادامه بی‌خبری از الناز رکابی، فدراسیون جهانی سنگ‌نوردی اعلام کرد که او در راه ایران است و وضعیت او را پس از ورود به ایران هم زیر نظر دارد. خود خانم رکابی در اینستاگرامش نوشت که پوشش او حین مسابقه به شکل «سهوی دچار مشکل شد» و تایید کرد که در حال بازگشت به ایران است. عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای خواستار حمایت فوری بین‌المللی از زندانیان شکنجه‌شده در زندان اوین شد.

بامداد این روز جمعیت زیادی برای استقبال از الناز رکابی به فرودگاه امام خمینی تهران رفتند. او بعد از ورود به ایران به خبرنگاران تلویزیون ایران حرف‌هایی شبیه به استوری اینستاگرامش گفت اما کاربران شبکه‌های اجتماعی گفتند متوجه فشارها به او هستند. همان روز او با کلاه و بدون مانتو و بدون پوشش مرسوم به دیدار وزیر ورزش رفت که عکس‌های این ملاقات هم مورد توجه قرار گرفت.

جواز دفن ابوالفضل آدینه‌زاده معترض ۱۷ ساله به دست بی‌بی‌سی فارسی رسید که در آن علت مرگ، آسیب به کبد و کلیه بر اثر اصابت ساچمه‌ اسلحه شکاری ذکر شده بود. او یازده روز پیش‌تر در سرکوب اعتراضات مشهد کشته شده بود. شاهزاده رضا پهلوی در یک نشست خبری گفت از نظر او آلترناتیو نظام فعلی، یک نظام سیاسی دموکراتیک خواهد بود و و برای خودش در نظام سیاسی آینده، «هیچ نقشی» نمی‌بیند و به دنبال سمتی نیست. همچنین مسیح علی‌نژاد اعلام کرد برای تعلیق فوتبال ایران و ممانعت از حضورش جام جهانی قطر، عده‌ای از وکلای بین‌المللی درخواستی به فیفا ارائه کرده‌اند.

الناز رکابی همچنان خبرساز بود. امام جمعه مشهد از وزیر ورزش به خاطر دیدار با او به شدت انتقاد کرد. به بی‌بی‌سی فارسی مطلع شد مصاحبه خانم رکابی پس از بازگشت از رقابت‌های سنگ‌نوردی آسیا تحت فشار و «اعتراف اجباری» بوده است. آتش شاکرمی خاله نیکا ویدیوی جدیدی از رقص او را منتشر کرد و نوشت دلتنگ اوست. جمعی از اعضای جامعه پزشکی در ساختمان نظام پزشکی مشهد همراه با معترضان در بیرون از ساختمان شعار دادند. وزیر ارشاد ایران هم درباره ده‌ها روزنامه‌نگار زندانی گفت که «تعدادشان زیاد نیست.»

در یک گردهمایی کم‌سابقه، ده‌ها هزار نفر از ایرانیان در تجمعی بزرگ در شهر برلین از اعتراض‌های ایران حمایت کردند و خواستار سرنگونی نظام جمهوری اسلامی در ایران شدند. این تجمع بزرگ که حامد اسماعیلیون یکی از برنامه‌ریزانش بود، در داخل ایران هم بازتاب‌ زیادی داشت. در کنار مخالفان حکومت که از «همبستگی» ایرانیان مقیم خارج تقدیر کردند، برخی حامیان جمهوری اسلامی در توییتر سعی کردند تعداد شرکت‌کنندگان را در مقایسه با راهپیمایی‌های حکومتی داخل ایران اندک نشان دهند. سرتیپ غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت شورای امنیت کشور، اینستاگرام و واتساپ را مخل امنیت تشخیص داده است.

اعتراض‌ها در دانشگاه‌های شهرهای مختلف ادامه داشت و دانشگاه شریف بار دیگر خبرساز شد وقتی دانشجویان سعی کردند تفکیک جنسیتی در سلف دانشگاه را نقض کنند با برخورد نیروهای بسیج و حراست مواجه شدند. حداقل یک دانشجو بازداشت اما بعد از چند ساعت آزاد شد. فردای آن روز دانشگاه شریف ورود تعدادی از دانشجویان به دانشگاه را منع و سلف را اطلاع ثانوی تعطیل کرد. رابرت مالی نماینده ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا با واکنش تند ایرانیان مخالف جمهوری اسلامی در خارج از ایران مواجه شد. آقای مالی در توییتی نوشته بود: «تظاهرکنندگان در واشنگتن و شهرهای اطراف جهان حمایت خود را از مردم ایران اعلام کردند، مردمی که مسالمت‌آمیز تظاهرات می‌کنند تا دولت‌شان به کرامت و حقوق انسانی آنها احترام بگذارد». نازنین بنیادی هنرپیشه و فعال حقوق بشر یکی از این افراد بود که گفت ایرانی‌ها خواستار سرنگونی جمهوری اسلامی هستند نه احترام دولت به کرامت. فشارها چنان زیاد شد که آقای مالی مجبور به توضیح و عذرخواهی شد.

اعتراض‌های دانشجویی به شدت ادامه یافت. در دانشگاه خواجه نصیر طوسی از سخنگوی دولت که با شعار «سخنگو برو گمشو» استقبال شد و او نتوانست سخنرانی کند. در همین حال رئیس قوه قضاییه ایران گفت دادگاه بازداشتی‌های اعتراض‌ها در «تهران و دیگر استان‌ها» آغاز می‌شود و دادستان تهران اعلام کرد برای «۳۱۵» از معترضان اخیر کیفرخواست صادر شده و چهار نفر به «محاربه» متهم شده‌اند. علی کریمی در واکنش به شایعاتی درباره «تله» نیروهای امنیتی برای بازداشت او در خارج از ایران گفت او و خانواده‌اش بارها «غیرمستقیم» تهدید شده‌اند. در این روز حمله نیروهای ضدشورش به هنرستان صدر در خیابان کارون تهران باعث کشیده شدن درگیری به خیابان شد.

اعلام شد مهران فریدونی پزشک متخصص پزشکی قانونی پس از سخنرانی در تجمع نظام پزشکی شیراز بازداشت شده است. او گفته بود گزارش پزشکی قانونی در مورد علت مرگ مهسا امینی «مورد نظر ما بچه‌های پزشکی قانونی نیست.» سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی هنگام حضور در دانشگاه قم هم با شعارهای دانشجویان مخالف حکومت مواجه شد. ابعاد حمله به هنرستان صدر روشن‌تر شد و دستکم یک ویدیو خشونت ماموران با معترضان را نشان می‌داد. استانداری کردستان تمامی مدارس و دانشگاه‌های این استان را در روز بعد (چهارشنبه) -چهلم مهسا امینی- تعطیل اعلام کرد. سازمان حقوق بشر ایران که مقرش در نروژ است آخر آمار کشته‌شدگان را «۲۳۴ نفر» اعلام کرد که «۲۹» نفرشان کودک هستند.