موزه فوق‌سری «سیا»؛ مدل مخفیگاه‌های بن لادنِ و ظواهری و انواع ابزار جاسوسی دیگر

در میان ۶۰۰ اثر به نمایش گذاشته شده، انواع ابزارهای جاسوسی جنگ سرد وجود دارند که احتمالا انتظار دیدنش را داشته باشید؛ مانند ابزاری برای مخفی کردن و تبادل پیغام‌ها میان جاسوسان، دوربین مخفی در داخل یک پاکت سیگار، کبوتر با دوربین جاسوسی و حتی پیاله کوکتل مارتینی با قابلیت انفجار.

در این موزه جزئیاتی از برخی از عملیات‌های معروف‌تر و حتی تازه سازمان «سیا» نیز به نمایش گذاشته شده است.

اینجا یک مدل با مقیاس کوچک از ساختمانی که اسامه بن لادن در آن مخفی شده بود، نیز به نمایش گذاشته شده است. چنین مدلی به باراک اوباما٬ رئيس جمهور وقت آمریکا، پیش از صدور دستور حمله‌ای که به کشتن رهبر القاعده در سال ۲۰۱۱ انجامید، نشان داده شد.

رابرت زیبایر، مدیر موزه که راهنمای این تور است، تشریح کرد که «در واقع٬ نمایش چیزها به صورت سه بعدی به سیاستگذاران در گرفتن تصمیم کمک کرده… و همچنین به ماموران برای برنامه‌ریزی ماموریت‌شان.»

در ۳۰ جولای/ژوئيه سال جاری یک موشک آمریکایی به مقر دیگری، این بار به ساختمانی در مرکز کابل، اصابت کرد. هدف آن ایمن الظواهری، رهبر القاعده بود.

جدیدترین چیزی که به نمایش گذاشته‌شد، و به تازگی از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده است، مدلی از ساختمانی است که به جو بایدن٬ رئیس جمهور ایالات متحده در اول ژوئیه ۲۰۲۲ در مورد ماموریت حمله به ایمن‌الظواهری، رهبر وقت القاعده استفاده شد.

ظواهری در حالی هدف موشک قرار گرفت که در بالکن این ساختمان ایستاده بود، ماموران اطلاعاتی ایالات متحده ماه‌ها به مطالعه حرکات وی پرداخته بودند.

آقای بایر توضیح داد: «این نشان می‌دهد که ماموران ضد تروریسم چگونه الگوی زندگی هدف را بررسی می‌کنند.»

بخش اول موزه از زمان تأسیس سازمان «سیا» در سال ۱۹۴۷ تا زمان جنگ سرد را به ترتیب زمانی نشان می‌دهد، با حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ محور تمرکز بر ضد تروریسم تغییر کرد، برخی اقلام به نمایش گذاشته‌شده توسط بستگان جان باختگان این حملات اهدا شده است.

این موزه برای کارکنان خود سازمان «سیا» و همچنین بازدید مقام‌های رسمی است. فقط ماموریت‌های موفق را به نمایش نگذاشته است؛ بخشی در مورد شکست ماموریت «سی‌آی‌ای» در خلیج خوک‌ها در کوبا برای سرنگونی فیدل کاسترو وجود دارد که به طرز فاجعه‌باری اشتباه انجام شد، و نمونه‌هایی که پیدا نشدن سلاح‌های کشتار جمعی در عراق را نشان می‌دهند.

آقای بایر می‌گوید: «این موزه فقط یک موزه برای تاریخ نیست. این یک موزه عملیاتی است. ما افسران سیا را [از طریق آن] به شناخت تاریخ خود می‌بریم، چه خوب و چه بد».

او افزود: «باید مطمئن شویم که افسران ما تاریخ خود را درک کنند تا بتوانند در آینده کار بهتری انجام دهند. ما باید از موفقیت‌ها و شکست‌های خود درس بگیریم تا در آینده بهتر باشیم.»

برخی از جنجالی‌ترین جنبه‌های کار سازمان «سیا» کمتر قابل مشاهده است، به عنوان مثال عملیات مشترک آن با ام‌ای۶ (سرویس اطلاعات خارجی بریتانیا) در سال ۱۹۵۳، برای سرنگونی یک دولت منتخب دموکراتیک در ایران و مشارکت اخیر در شکنجه مظنونان تروریسم پس از سال ۲۰۰۱.

بخش دوم موزه به طور مفصل بر روی برخی عملیات‌های خاص تمرکز دارد.

عبارت «ما نه می‌توانیم تأیید و نه رد کنیم» برای کسانی که در سازمان‌های اطلاعاتی گزارش می‌دهند آشناست و در موزه به تفصیل مواردی است که قبلاً دیده نشده است.

در اواخر دهه ۱۹۶۰، یک زیردریایی اتحاد جماهیر شوروی در جایی در کف اقیانوس گم شد. پس از اینکه ایالات متحده آن را پیدا کرد، «سیا» با همکاری هاوارد هیو، یک میلیاردر برای بازیابی لاشه کشتی و فناوری به کار رفته در آن یک داستان پوششی ایجاد کرد که هیوز قصد داشته با استفاده از یک کشتی به نام گلومار اکسپلورر، از کف اقیانوس کار استخراجی انجام دهد.

این موزه شامل مدلی از زیردریایی شوروی و همچنین لباس، سینی‌های خاکستر و کیسه‌های پستی است که برای حفظ پوشش گلومار ایجاد شدند. حتی یک کلاه‌گیس معاون سازمان سیا برای مبدل کردن خود در هنگام بازدید از کشتی به نمایش گذاشته شده است.

این ماموریت فقط تا حدی موفقیت‌آمیز بود چرا که آن زیردریایی زمانی که برای بالاآوردنش تلاش می‌کردند در میان چنگال‌های فولادی گلومار از هم پاشید، اگرچه برخی از قطعات آن بازیابی شدند.

آقای بایر می‌گوید: «بیشتر چیزهایی که در آن زیردریایی پیدا کردند تا به امروز هم جزو (اقلام) طبقه‌بندی شده قرار دارند.»

زمانی که اخباری در مورد پروژه آزوریان منتشر شد که قبل از اینکه بقیه زیردریایی کشیده شود، به مقام‌ها گفته شد که می‌توانند آنچه را که اتفاق افتاده است «نه تأیید و نه رد کنند»، این عبارت که به «پاسخ گلومار» معروف است هنوز هم به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود.

همچنین اقلامی در موزه است که برای ساخت یک فیلم داستانی غیرواقعی به نام آرگو به کار رفت. فیلمی که نجات دیپلمات‌هایی آمریکایی پس از انقلاب ۱۹۷۹ در ایران به سر می‌بردند، را نشان می‌دهد، داستانی که بعداً به یک فیلم هالیوودی تبدیل شد. هنر مفهومی برای فیلم غیرواقعی نشان داده شده که تیم نجات وانمود می‌کرد که در حال ساخت آن است. این هنر عمدا به گونه‌ای طراحی شده بود که رمزگشایی یا درک آن سخت باشد.

و در رمزگشایی آن، سقف موزه جدید حاوی پیام‌های پنهان در انواع مختلف کدها است.

ورودی موزه «سیا» بازدیدکنندگان را با موضوعات کلی که در سراسر نمایشگاه می‌بینند، آشنا می‌کند، از جمله: ضد جاسوسی، مشارکت، تجزیه و تحلیل، مجموعه سری، و اقدام‌های تحت پوشش.

مسئولان «سی‌آی‌ای» می‌گویند در نظر دارند تصاویر را در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند، تا ببینند که آیا مردم می‌توانند آنها را رمزگشایی کنند یا نه.

بخش‌هایی از موزه نیز به صورت آنلاین در دسترس عام قرار خواهد گرفت. اما در حال حاضر، همین، نزدیک‌ترین حدی است که بیشتر مردم خواهند توانست به آن نزدیک شوند و دسترسی داشته باشند.