میشل اوباما، امل کلونی و ملیندا گیتس: می‌توانیم در یک نسل به ازدواج کودکان پایان دهیم

این سه زن در جریان بازدید از کشورهای مالاوی و آفریقای جنوبی به طور اختصاصی با برنامه ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی صحبت کردند.

لوسی ۲۶ ساله در حالیکه به زحمت جلو اشکش را می‌گرفت گفت: «متاسفم. اما، نمی‌توانم احساساتی نشوم».

لوسی در کتابخانه دبیرستان دخترانه لودزی در نواحی مرکزی مالاوی صحبت می‌کرد و ماموران سرویس مخفی ایالات متحده بیرون ساختمان، در محوطه مدرسه زیر سایه درخت‌های مشعل سرخ ایستاده بودند.

لوسی در مورد اهمیت ماندن دخترها در مدرسه و خشم خود از سرنوشت آنان پس از ازدواج با مردان بسیار مسن‌تر صحبت می‌کرد که ناگهان دستخوش احساسات شد.

دور میز، سه تن از تأثیرگذارترین بشردوستان جهان یعنی ملیندا فرنچ گیتس، امل کلونی و میشل اوباما، ساکت نشسته و به داستان او گوش می‌دادند.

طبق گزارش سازمان غیردولتی «دختر بچه، نه عروس»، مالاوی یکی از بالاترین درصد ازدواج کودکان در شرق و جنوب آفریقا را دارد و ۴۲ درصد از دختران قبل از رسیدن به سن ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند. در منطقه مچینجی که مدرسه دخترانه لودزی در آن قرار دارد، گزارش شده است که ۳۳ درصد از دخترها قبل از رسیدن به ۱۸ سالگی باردار می‌شوند و ترک تحصیل می‌کنند.

لوسی ممکن بود یکی از همان دخترها باشد. هنگامی که ۱۴ ساله بود پدرش می‌خواست دخترش ازدواج کند اما لوسی مقاومت به خرج داد و بعدها اولین دختر از روستای خود بود که به دانشگاه راه یافت.

حالا او با مدرک دانشگاهی، از رهبران سازمان «دختربچه، نه عروس» در منطقه است. این سازمان به دختران آسیب‌پذیر مالاوی، که تحصیلات متوسطه در آن رایگان نیست، بورسیه تحصیلی می‌دهد. لوسی زمانی یک دانش‌آموزان بورسیه این برنامه بود و اکنون به دخترانی مانند خودش کمک می‌کند.

لوسی گفت که مادرش از موفقیت او بسیار خوشحال است، اگرچه خوشحالی پدرش آنقدرها زیاد نیست. پدرش هنوز نمی‌تواند با داشتن دختری برخوردار از استقلال کنار بیاید. با فکر کردن به همه اینها بود که لوسی ناگهان دچار احساسات شد.

بانوی اول سابق ایالات متحده که در سمت چپ لوسی نشسته بود به او گفت: «آیا ممکن است از طرف من به پدرت پیامی بدهی؟ دفعه بعد که او را دیدی، به او بگو که میشل و باراک اوباما به شما و زنی که به آن تبدیل شده‌اید بسیار افتخار می‌کنند.»

لوسی به بالا نگاه کرد و لبخند زد. خانم کلونی، وکیل بین‌المللی حقوق بشر در سمت راست لوسی نشسته بود. او هم گفت: «به او بگویید که شما حالا وکیل هم دارید.»

میشل اوباما، امل کلونی و ملیندا فرنچ گیتس پس از اعلام همکاری خود برای مبارزه با ازدواج کودکان در سال گذشته، با هم از مالاوی و آفریقای جنوبی بازدید کردند تا از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در این زمینه حمایت و آنها را تقویت کنند. آنها همچنین در نظر داشته‌اند که با دختران و زنانی هم ملاقات کنند که زندگی آنها تحت تأثیر قرار گرفته است.

سازمان آموزشی متعلق به خانم اوباما به نام «ائتلاف فرصت برای دختران» پیش از این دریافته بود که دختران در سراسر جهان به خاطر باردار شدن و ازدواج در سن پایین ترک تحصیل می‌کنند. خانم کلونی تلاش داشته تا اطمینان حاصل کند که دختران در جوامع روستایی از حقوق خود آگاه هستند و بسیاری از طرح‌های خانم فرنچ گیتس بر بهبود مراقبت‌های بهداشتی از جمله درمان دختران مبتلا به عوارض ناشی از زایمان در سنین پایین تمرکز داشته است.

همه این سه زن مشتاق دفاع از حقوق زنان و دختران هستند، بنابراین تشکیل یک ائتلاف بین آنها اقدامی مناسب و طبیعی به نظر می‌رسید.

خانم کلونی، وکیل بین‌المللی حقوق بشر، به برنامه ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی گفت: «این یک همکاری و دوستی بسیار ارگانیک بین ما سه نفر بود.»

او افزود: «در گفتگوی اولیه با بنیاد گیتس، من به آنها گفتم شما در مقیاس گسترده روی عدالت جنسیتی کار می‌کنید، اما قانون را به عنوان ابزاری برای پیشبرد کار مورد استفاده قرار نمی‌دهید بلکه بیشتر به موضوعات اقتصادی توجه دارید و همچنین دنبال مسایل بهداشتی هستید. شاید بتوانیم با هم شراکتی تشکیل دهیم.»

خانم فرنچ گیتس با گفتن اینکه این پنجمین سفرش به مالاوی است، به طور خودجوش از سوی دانش‌آموزان دختبر مدرسه لودزی مورد تشویق قرار گرفت. او گفت که همکاری این سه نفر با یکدیگر یک تصمیم راهبردی است و آمیختن زمینه‌های تخصصی هرکدام، فعالیت آنها را موثرتر می‌کند.

او به بی‌بی‌سی گفت «من فکر می‌کنم زنان به طور طبیعی به کار جمعی گرایش دارند» و افزود: «من با تعدادی از زنان سالمندتر از خودم صحبت کرده‌ام که در موسسات خود به مقام مدیرعامل یا رئیس رسیده‌اند. آنها متاسف هستند از اینکه چرا زنان دیگر هم‌نسلشان را همراه خود بالا نبرده‌اند، یعنی نسلی که من و میشل عضو آن بوده‌ایم. من و میشل که همسن و سال هستیم می‌خواستیم همه را با خودمان بالا ببریم.»

بر اساس گزارش صندوق کودکان سازمان ملل – یونیسف – امروز در جهان ۶۵۰ میلیون دختر و زن زنده هستند که زیر سن ۱۸ سال ازدواج کرده‌اند و در حال حاضر هر سال بیش از ۱۲ میلیون دختر زیر سن قانونی در سراسر جهان در مراسمی قانونی یا سنتی ازدواج می‌کنند. در این زمینه، کشورهای جنوب آسیا و آفریقای سیاه بالاترین نرخ را در سطح جهانی دارند، اما این موضوع فقط خاص کشورهای جنوب نیست بلکه پنج ایالت در ایالات متحده آمریکا نیز در صورت رضایت والدین، حداقل سن ازدواج را اعمال نمی‌کنند.

برخی از کشورها مانند مالاوی، قوانینی مترقی دارند که ازدواج زیر ۱۸ سال را غیرقانونی دانسته است اما این قوانین اغلب با موانع فرهنگی پیشینه‌دار برخورد می‌کند. روز دوشنبه، لازاروس چاکورا، رئیس جمهوری مالاوی، پس از ملاقات با این سه زن بودجه بیشتری به استراتژی ملی برای پایان دادن به ازدواج کودکان اختصاص داد. تاکنون در این کشور عاملان ازدواج زیر سن قانونی به ندرت تحت پیگرد قانونی قرار گرفته‌اند.

به نظر خانم کلونی، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی یکی از راه‌حل‌هاست. طرح او با نام «پیگیری عدالت برای زنان» به انجمن وکلای زن در مالاوی کمک مالی می‌کند تا ترتیب سفر کارشناسان به روستاها بدهند و زنان نیازمند به کمک را شناسایی کنند.

بیش از ۸۵ درصد از جمعیت مالاوی در روستاها زندگی می‌کنند؛ آنها به زارعت زمین‌های زیر مدیریت سران قوم مشغول هستند و در کلبه‌هایی زیر درختان بائوباب و کیلومترها دور از جاده و برق سکونت دارند.

او می‌گوید: «ما شبکه‌ای از کلینیک‌های سیار کمک حقوقی تشکیل داده‌ایم که به معنای واقعی کلمه، شامل یک ون است که وکلا با آن به جوامع روستایی سفر می‌کنند و به دختران می‌گویند که حقوق شما این است و اگر به خدمات وکیل نیاز دارد، این خدمات به صورت رایگان در اختیار شماست و ما برای حفاظت از حقوق شما اینجا هستیم.»

خانم کلونی می‌گوید: «ما پیگیر عدالت هستیم،می‌گویم پیگیر چون نمی‌توان فرض کرد که عدالت به خودی خود به دست می‌آید، شما باید متحد شوید و با عزمی راسخ در جنگ با این نوع بی‌عدالتی پیروز شویم.»

بی‌بی‌سی از یک کلینیک حقوقی مستقر زیر یک چادر موقت در روستایی در منطقه مچینجی دیدن کرد. آنجا بیش از هزار مراجعه کننده داشت که اکثر آنها زنان بودند، بعضی دختران نوجوان باردار می‌خواستند بدانند پس از وضع حمل، چه کار می‌شود کرد که بتوانند به تحصیل در مدرسه ادامه دهند.

خانم اوباما به برنامه ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی گفت: «من خودم را در دخترانی می‌بینم که ما برای آنها مبارزه می‌کنیم، من دختران خودم را در آن دختران می‌بینم.»

در هر حال، این نگرانی وجود دارد که مساله ازدواج دختران دست‌کم در کوتاه مدت راه حلی نداشته باشد. یونیسف در گزارشی که در اوایل سال جاری منتشر کرد گفته است که ازدواج کودکان در حال حاضر ۱۹ درصد از کل ازدواج‌ها را تشکیل می‌دهد که در مقایسه با رقم ۲۳ درصد در ده سال پیش، نشانه کاهش است. این گزارش در عین حال افزوده است که به این ترتیب، از میان رفتن کامل ازدواج کودکان حدود ۳۰۰ سال طول خواهد کشید.

خانم اوباما تاکید داشت که «این یک موضوع فوری است. ما نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم و تصور کنیم که خواهیم توانست در مقابله با مسایل مهم دیگری – فقر، تغییرات آب و هوایی، جنگ و غیره – پیشرفت کنیم، مگر اینکه مشکلی را که گریبانگیر ۵۰ در صد جمعیت ماست از میان برداشته باشیم.»

او افزود: «این مسئله‌ای است که می‌توان همین فردا آن را حل کرد؛ اگر همه رهبران جهان دور هم جمع شوند و آن را در اولویت قرار دهند، دیگر حل آن ۳۰۰ سال طول نمی‌کشد و ممکن است در کمتر از یک نسل از میان رفته باشد.»

میشل اوباما، امل کلونی و ملیندا فرنچ گیتس از این جهت مالاوی را برای سفر مشترک خود برگزیدند که نهادهای متعلق به همه آنها قبلا از طرح‌هایی در این کشور حمایت می‌کرده است. اینکه همکاری درازمدت آنها چه شکلی خواهد داشت هنوز در حال بررسی است، اما در حال حاضر این زنان می‌گویند از سازمان‌های محلی که سال‌ها با این جوامع کار کرده‌اند حمایت خواهند کرد.

خانم کلونی گفت: «سازمان‌های بین‌المللی بزرگی که قرار است با این موضوع سروکار داشته باشند، مانند شورای امنیت سازمان ملل متحد، مانند دولت‌های قدرتمند، درصدد به انجام رساندن این کار نیستند؛ بنابراین من فکر می‌کنم نهادها و افراد بشردوست باید نقشی بارزتر ایفا کنند.»