منبع تصویر، IRNA
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نشست خبری امروز خود درباره روند مذاکرات هسته‌ای ایران و ابهام درباره گفته‌های وزیر امورخارجه ایران گفت «سند سپتامبر سند جدیدی به شمار نمی‌آید و همان روند مذاکرات ایران و ۱+۴ است». او همچنین درباره جدول زمانی رفع برخی تحریم‌های که در سند برجام قرار بود بعد از ۸ سال رفع شود گفت «بایدمنتظر موعد مورد نظر باشیم.»
او گفت که «آخرین پیش‌نویس مذاکرات برجامی در چارچوب برجام در شهریور ماه آماده جمع‌بندی و بازگشت همه طرف‌ها به برجام بود.» سخنگوی وزارت خارجه ایران می‌گوید آمریکا و اروپا «در یک محاسبه غلط» با «سرمایه گذاری» بر اعتراضات سراسری ۱۴۰۱در ایران و «نیم‌نگاه» به جنگ اوکراین آن را متوقف کردند.
روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، درباره مذاکرات احیای برجام گفت: «گفت‌وگو‌های ما به مقدار زیادی با طرف‌های مقابل برجامی انجام شده و روی کاغذ آمده است و سندی معروف به «سند سپتامبر» بین ما و طرف‌های مقابل آماده است.»
گمان می‌رود منظور از «سند سپتامبر» اشاره به پیش‌نویس توافقی باشد که از سوی مسئول اتحادیه اروپا پیشنهاد شده بود و در مذاکراتی غیرمستقیم ایران و آمریکا تابستان سال ۱۴۰۱ درباره آن گفت‌وگو کرده بودند.
دو کشور از فروردین ۱۴۰۰، در مذاکراتی غیرمستقیم با هدف احیای توافق اتمی مذاکراتی را با میانجی‌گری اتحادیه اروپا و همراهی روسیه و چین آغاز کرده بودند. سرانجام جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نزدیک به یک سال پیش در مرداد ۱۴۰۱ سندی را در اختیار ایران و آمریکا قرار داد که مبنای پیش‌نویس دو طرف شد.
با وجود تاکید اروپا بر غیرقابل تغییر بودن متن، ایران اصلاحات مورد نظر خود را از طریق اروپا به آمریکا اعلام کرد و بعد از چند روز آمریکا پاسخ داد. ایران اوایل شهریور سال گذشته مواضعش را درباره پاسخ آمریکا برای اتحادیه اروپا فرستاد. سرانجام آقای بورل گفت خوش‌بینی او برای رسیدن به توافق کم‌رنگ شده است.
مذاکرات ایران با ۱+۴ (کشورهای باقی مانده در برجام) از فروردین ۱۴۰۰ با همراهی بریتانیا، آلمان، فرانسه، چین و روسیه آغاز شده بود. در هفته های پایانی ریاست جمهوری حسن روحانی اعلام شده بود که دو طرف به توافق نزدیک شدند اما آیت الله علی خامنه ای در آخرین دیدار با هیات دولت آقای روحانی، به شدت کم‌سابقه‌ای از پیش نویس توافق انتقاد کرد و آن را غیرقابل قبول خواند.
درباره جدول زمانی رفع تحریم‌ها چه می‌دانیم؟
امروز آقای کنعانی همچنین در پاسخ به سوالی درباره ۸ سالگی برجام که در آن رفع برخی تحریم‌های ایران از سوی آمریکا و اروپا پیش‌بینی شده بود گفت «باید منتظر موعد مورد نظر اواخر شهریور باشیم.»
او در پاسخ به این سوال که اگر تحریم‌هایی که قرار بوده پس از ۸سال از روز امضای توافق رفع شود به اجرا درنیاید، گفت ایران به «استقبال» این موضوع نمی‌رود.
ایران با خروج یکطرفه دولت دونالد ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸، طرحی را در مجلس خود به تصویب رساند که بر اساس آن میزان ذخایر اورانیوم غنی شده این کشور در چند مرحله افزایش یافته است. پس از آغاز به کار دولت جو بایدن نیز همچنان این کشور از بازگشت به برجام خودداری کرده و به همین خاطر اجرای دقیق این توافق افق روشنی ندارد.
اتحادیه اروپا متعهد شده است حداکثر ۸ سال پس از روز پذیرش برجام یعنی تا تاریخ ۲۷ مهرماه ۱۴۰۲ تمامی محدودیت های باقی مانده شامل افرادی در تحریم را با تصویب مصوبه ای در شورای وزیران اروپا لغو کند.
ایالات متحده هم که تحریم های آن علیه ایران رفع شده بود، موظف بود مطابق همین جدول زمانی، تحریم هایی را که با صدور معافیت هایی از سوی رئیس جمهور رفع شده بود، در کنگره آمریکا لغو کند که با خروج آمریکا از برجام مبنای این تعهد از بین رفته است.
ایران تعهد کرده است که از مهرماه ۱۴۰۲ لایحه پیوستن رسمی به پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی را برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارسال کند. این پروتکل در حال حاضر به صورت آزمایشی از سوی دولت ایران اجرا می شود و به بازرسان آژانس اجازه می دهد که در فرصت ۲۴ ساعته از هر مرکز یا تاسیسات اتمی بازدید کنند یا از هر منطقه ای که مشکوک به فعالیت هسته ای در آن باشند، با رعایت مقررات، نمونه گیری محیطی انجام دهند.
