پریگوژین؛ مردی که این بار زیاده‌روی کرد

او نخستین سال‌های بلوغش را در زندان سن پترزبورگ سپری کرد ولی در دهه ۱۹۹۰ با کسب و کار غذایی که داشت کارش رونق گرفت و باعث به ثروت رسیدن او و کسب حمایت شخص آقای پوتین شد.

ماجراجویی‌های نظامی پریگوژین در آفریقا، سوریه و اوکراین از او چهره‌ای نظامی ساخت ولی با اعلام جنگ روسیه علیه اوکراین وضعیت فرق کرد و کسی که روزگاری سرآشپز رئیس‌جمهور بود حالا جز ثروت به قدرت هم رسیده بود.

گزارش‌های تأییدنشده حاکی از این است که از سوی نیروهای دفاعی نظامی دو بار به هواپیمای امبریر لگسی او شلیک شده است.

اگر این هواپیما تعمداً ساقط شده باشد، کمتر کسی تعجب می‌کند چون پریگوژین دشمن کم نداشت. دیمیتری اوتکین که نخستین فرمانده پریگوژین در واگنر بود نیز در فهرست مسافران بود.

پریگوژین ۶۲ ساله به نظر می‌رسید که از مجازات شورش کوتاه‌مدتش علیه کرملین جان به در برده بود.

طی معامله‌ای برای پایان دادن به شورش، بسیاری از نیروهای او اجازه یافتند که به اردویی در بلاروس بروند و خود واگنر اجازه یافت در داخل روسیه سفر کند و با لباس عادی در سن پترزبورگ در جریان همایش روسی رهبران آفریقایی در اواخر ژوییه ظاهر شد.

درشت‌گویی‌های کنایه‌دار ولی زهرآگین او علیه ناکامی‌های تشکیلات دفاعی روسیه پایان یافت و تلویزیون حکومتی فیلمی از حملات به خانه پر زرق و برق او در حومه سن پترزبورگ را پخش کرد.

اما پریگوژین هرگز نمی‌خواست مخفیفانه در سوراخی در بلاروس پنهان شود و همین هفته اولین سخنرانی‌ ویدیویی او پس از شورش شکست‌خورده‌اش منتشر شد.

پس‌زمینه کویری فیلم نشان می‌داد که در آفریقا فیلمبرداری شده است و پريگوژین در لباس رزم اعلام کرد که دمای هوا ۵۰ درجه سانتی‌گراد است و گروه واگنر او در تلاش برای جذب نیرو هستند تا روسیه را «در همه قاره‌ها پرشکوه‌تر کنند و آفریقا را از این هم آزادتر کنند».

پریگوژین به نظر می‌رسید که به ریشه‌های مزدورانه خود که چندین سال پیش هنگام راه‌اندازی شرکت نظامی خصوصی واگنر ایجاد کرده بود بازگشته است که به حمایت از متحدان روسیه در جمهوری مرکزی آفریقا و سوریه کمک کرده بودند و نفوذ فرانسه را در مالی به چالش گرفته بود.

پریگوژین این را سال‌ها انکار می‌کرد ولی یک به اصطلاح کارخانه از بلاگرهای ترول حامی کرملین ایجاد کرده بود که دفتری بی نام و نشان در سن پترزبورگ داشتند. آمریکا سازمان تحقیقات اینترنتی او را مقصر توسل به جنگ اطلاعاتی برای دخالت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ شمرده بود.

پریگوژین امسال اذعان کرد که تمام این ماجراها فکر او بوده است: «این سازمان برای حفاظت از فضای اطلاعاتی روسیه در برابر تبلیغات قلدرانه و تهاجمی ضدروسی غرب ایجاد شده بود.»

او حدود ده سال در سال‌های آخر دوره شوروی را در زندان به جرم سرقت و کلاهبرداری سپری کرده بود. اما وقتی روسیه گذشته شوروی را کنار زد، پریگوژین وارد کسب و کار غذا شد و اول فروشنده ساندویچ هات‌داگ شد و بعد سراغ تأمین غذای پیچیده‌تر رفت و شماری از رستوران‌های پرتجمل سن پترزبورگ را باز کرد.

آقای پوتین که آن زمان معاون شهردار سن پترزبورگ بود توجه‌اش به او جلب شد. پریگوژین سال‌ها بعد گفت: «آقای پوتین شاهد بود که چطور از داخل یک دکه این کسب و کار را راه انداختم.»

آقای پوتین پس از رسیدن به ریاست جمهوری میزبان رهبران جهانی مثل ژاک شیراک رئیس‌جمهور فرانسه در رستوران‌های پریگوژین بود. این آذوقه‌رسان تازه به دوران رسیده لقب «آشپز پوتین» را یافت.

اگر کار مزدوری پریگوژین برای او قدرت نظامی و پول به ارمغان آورده بود، کار آذوقه‌رسانی و پذیرایی او درست تا همین امسال جریانی دایمی از ثروت را برای او فراهم کرد.

پوتین اندکی پس از شکست شورش واگنر آشکار کرد که ارتش خصوصی پریگوژین طی ۱۲ ماه مبلغ ۱۲ میلیارد دلار از حکومت بودجه گرفته است و مبلغ ۱ میلیارد دلار هم به شرکت آذوقه‌رسانی و پذیرایی کونکورد پریگوژین داده شده بود تا غذای نیروهای نظامی را تأمین کند.

اما این مبلغ فقط مربوط به حدود یک سال بود و گزارش‌ها حاکی از این بود که از سال ۲۰۱۴ او حدود ۱۸ میلیارد دلار از محل قراردادهای دولتی دریافت کرده است.

دیمیتری کیسلیوف، تبلیغات‌چی کرملین، گفته است که پول فراوان باعث شد که پریگوژین «از مدار خارج شود» ولی غنایم مردان او در میدان نبرد بود که باعث شد حس معافیت از مجازات پیدا کند: «او فکر می‌کرد که می‌تواند در برابر وزارت دفاع، خود حکومت و شخص رئیس جمهور بایستد.»

همه این‌ها موقعی بروز پیدا کرد که لشکرکشی نظامی روسیه در اوکراین سال گذشته به مشکل خورد و مبارزان واگنر پریگوژین نبردی خونین را برای تصرف شهر باخموت رهبری کردند.

سپتامبر سال گذشته، پریگوژین گردشی در زندان‌های اطراف روسیه داشت و به زندانیان این موقعیت را می‌داد که در ازای خدمت در ارتش واگنر، حکم زندان‌شان را تعلیق کند.

در نبرد باخموت هزاران نفر مردند و بسیاری از آنها افرادی بی‌تجربه از میان زندانیان سابقی بودند که سلاح مناسبی هم نداشتند.

با رسیدن نبرد به اوج خود، پریگوژین در ویدیوهای رسانه‌های اجتماعی ظاهر شد و در میان جنازه‌های مزدوران کشته‌شده درخواست مهمات کرد.

او لعن و نفرین خود را برای وزیر دفاع وفادار رئیس‌جمهور پوتین، سرگی شویگو و رئیس ستاد نیروهای مسلح، والری گراسیموف نگه داشته بود.

«شویگو! گراسیموف! این مهمات … کجاست؟ … این‌ها داوطلبانه آمدند که برای شما بمیرند و شما در دفترهای مرفه‌تان شکم گنده کنید.»

پریگوژین از انتقاد مستقیم از رئیس‌جمهور دوری می‌کرد و به جان آن همیشه فرماندهان‌ او را ملامت می‌کرد.

ولی وقتی فرماندهان نظامی طرحی را اعلام کردند که نیروهای واگنر و سایر «واحدهای داوطلبی» را زیر ساختار اصلی فرماندهی در بیاورند، پریگوژین از کوره در رفت.

او ضمن آماده شدن برای شروع «راهپیمایی برای عدالت» خود، حمله تمام‌عیار به اوکراین را زیر سؤال برد و وزیر دفاع را متهم کرد که مسئول مرگ هزاران نفر سرباز روسی است.

کرملین رفتار او را به عنوان «حمله عصبی» محکوم کرد و چنین قلمداد کرد که شورش پریگوژین به تسلط ولادیمیر پوتین بر قدرت صدمه زده است.

این امر حداقل آغازِ به پایان رسیدن نفوذ فوق‌العاده و دیرپای روسی پریگوژین بر رهبری پوتین بود.

بیشتر بخوانید: