پنج نکته درباره دیدار بایدن و شی در سان فرانسیسکو

پنج مساله‌ای که از مذاکرات در کالیفرنیا آموختیم به این ترتیب است:

۱) زمینه مشترک در مورد اقلیم

دو کشور که بزرگترین تولیدکننده‌های کربن در جهان هستند، با تدابیر تازه برای مقابله با تغییر اقلیم موافقت کردند اما نسبت به پایان استفاده از سوخت‌های فسیلی متعهد نشدند.

آنها قول دادند برای کاهش تصاعد متان که یک گاز به ویژه قوی گلخانه‌ای است همکاری کنند و از تلاش‌های بین‌المللی برای سه برابر کردن انرژی‌های تجدیدپذیر تا ۲۰۳۰ حمایت کنند.

کارشناسان به بی‌بی‌سی گفتند که اینها حرکات قابل توجهی پیش از کنفرانس عمده اقلیمی کاپ۲۸ سازمان ملل است که در ادامه ماه نوامبر در دوبی برگزار خواهد شد.

برنیس لی، کارشناس چین در اندیشکده چتم هاوس بریتانیا، گفت: «اینها گام‌های کوچک اما مهمی در زمینه تغییر اقلیم هستند.»

دیوید واسکو از موسسه منابع جهانی (دبلیون آر آی) توافق در زمینه کاهش متان را «یک گام عمده» توصیف کرد.

او گفت: «چین بزرگترین متصاعدکننده متان است و تلاش‌های جدی برای مهار این گاز در کاستن از سرعت گرمایش در آینده نزدیک اهمیت اساسی دارد.»

۲) توافق برای مقابله با قاچاق فنتانیل

دو کشور گفتند که در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر همکاری می‌کنند و چین قبول کرد شرکت‌های تولید مواد شیمیایی را برای خشکاندن جریان فنتانیل غیرقانونی به آمریکا زیر نظر بگیرد. آمار مرگ در اثر «اُوِردوز» فنتانیل در آمریکا درحال افزایش بوده است.

این ماده مخدر قدرتمند مصنوعی، سال گذشته از عوامل مرگ حدودا ۷۵ هزار نفر در آمریکا بود.

شرکت‌های تولیدی چین نه فقط مستقیما تامین‌کننده این ماده هستند، بلکه مواد شیمیایی اولیه لازم برای تولید آن را هم تولید می‌کنند.

واندا فلباب-براون، کارشناس جرایم سازمان‌یافته در موسسه بروکینگز، گفت که این توافق «یک بیانیه دیپلماتیک و سیاسی» است اما اثر واقعی آن هنوز روشن نیست.

او گفت: «باید صبر کرد و دید چین چطور این شرکت‌ها را تعقیب خواهد کرد. چه تعداد را تعقیب خواهد کرد. سه تا؟ پنج تا؟ پنجاه تا؟»

او ابراز عقیده کرد که چین احتمالا از همکاری در زمینه مبارزه با مواد مخدر به عنوان یک «اهرام» و «ابزاری برای انجام دیپلماسی در سطح وسیع‌تر» استفاده خواهد کرد.

چین ارسال مستقیم محموله‌های این مواد به آمریکا را هدف گرفته، که باعث شده است بیشتر تجارت غیرقانونی آن به مسیرهایی از مکزیک معطوف شود. مقام‌های آمریکایی می‌گویند که چین برای جلوگیری از قاچاق این مواد اقدام کافی نکرده، و چین در مقابل می‌گوید که مسئولیت اپیدمی اعتیاد به مواد مخدر در آمریکا با کسی نیست به جز آمریکا.

۳) بعد از یک دوره تشنج، ارتباط نظامی از سر گرفته می‌شود

دو کشور همچنین با از سرگیری ارتباط میان دو ارتش موافقت کردند – گامی که از خواست‌های اصلی آمریکا بود.

چین حلقه ارتباط نظامی را سال پیش بعد از دیدار رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا، نانسی پلوسی، از تایوان قطع کرد.

روابط بعد از پرواز بالن مظنون به جاسوسی برای چین در آسمان آمریکا – که توسط این کشور بر فراز اقیانوس اطلس ساقط شد – بیشتر به وخامت گرایید.

میک مالروی، معاون سابق وزارت دفاع آمریکا، گفت: «در طول جنگ سرد، آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی همواره ارتباط ارتش با ارتش را برای جلوگیری از هر نوع حادثه یا سوءقرائت از نیت طرف مقابل که ممکن است به یک درگیری اتمی منجر شود حفظ کردند. همین ارتباط باید میان چین و آمریکا برقرار باشد.»

روسای جمهور دو کشور همچنین گفتگوی مفصلی درباره تایوان داشتند. به گزارش وزارت خارجه چین آقای شی به همتای آمریکایی خود گفت که او باید «از مسلح کردن تایوان دست بردارد» و بازگشت این جزیره به چین «غیرقابل امتناع» است.

یک مقام ارشد آمریکایی به خبرنگاران گفت که رویکر آمریکا به مساله تایوان عوض نخواهد شد.

۴) گفتگوها ادامه خواهد یافت

به گفته سارا اسمیت، دبیر اخبار آمریکایی شمالی بی‌بی‌سی، علاوه بر توافق در مورد چند مساله، صرف این موضوع که ملاقاتی انجام شد – و دو رهبر با هم دست دادند – یک نشانه مثبت است.

ترتیب دادن گفتگوی رهبران قدرتمندترین کشورهای جهان به خودی خود یک دستاورد دیپلماتیک است. اگر آنها بتوانند برای ادامه تماس توافق کنند، می‌توان آن را به خودی خود یک موفقیت به حساب آورد.

با شروع این اجلاس آقای بایدن به آقای شی گفت: «من برای این گفتگو ارزش قائلم چون فکر می‌کنم حداکثر اهمیت را دارد که شما و من به درستی همدیگر را درک کنیم، رهبر به رهبر، تا در تفاهم و تماس با یکدیگر دچار هیچ خطایی نشویم.»

رهبر چین موافقت کرد. او گفت: «مناقشه و رویارویی پیامدهای غیرقابل تحملی برای هر دو طرف خواهد داشت.»

دو کشور همچنان بر سر خیلی از مسائل فرسنگ‌ها فاصله دارند. هرچند موافقت بر سر کنار آمدن با اختلافات یک شروع است، برخی ناظران علیه خوشبینی بیش از حد اخطار می‌دهند.

به علاوه آقای بایدن چهارشنبه شب برای دومین بار در سال جاری شی جین پینگ را «دیکتاتور» توصیف کرد.

آقای بایدن در پاسخ به سوال خبرنگاری جواب داد: «خوب نگاه کنید، از این نظر که او فردی است که یک کشور را می‌گرداند که یک کشور کمونیستی است، بله، دیکتاتور است، یعنی با توجه به شکل دولتی که کاملا متفاوت از کشور ماست.»

وزارت خارجه چین در واکنش گفت که «قویا مخالف» این اظهارات است اما از آقای بایدن نام نبرد.

۵) پاندا به عنوان «فرستادگان دوستی»

بعد از این ملاقات، آقای شی اشاره کرد که پکن آماده است پانداهای بیشتری را به باغ وحش‌های آمریکا بفرستد.

چین که پاندا در آن یک «گنج ملی» است چند دهه است که از دیپلماسی پاندا برای کمک به تقویت روابط با سایر کشورها استفاده می‌کند.

آقای شی در جمع رهبران کسب‌وکار و صنایع در مراسم شامی در کالیفرنیا بعد از این نشست گفت: «پاندا همیشه فرستاده دوستی میان مردم چین و آمریکا بوده.»

در ماه جاری سه پاندای عظیم بعد از ۲۳ سال اقامت در باغ وحش ملی در واشنگتن دی سی به چین بازگردانده شدند. پانداهای باغ وحش آتلانتا – چهار پاندای باقی مانده در این کشور – هم در آغاز ۲۰۲۴ بازگردانده خواهند شد.