گزارش سیگار: طالبان چگونه پول کمک بشردوستانه آمریکا را به نفع خود استفاده می‌کند؟

سازمان ملل و سازمان‌های غیر دولتی گزارش‌های مشابهی می‌دهند که دستورالعمل‌هایی از سوی طالبان برای دخالت در هنگام استخدام کارمندان و برنامه‌ریزی فعالیت‌ها دریافت کرده‌اند.

به گفته افراد مطلع، وزارت صحت عامه طالبان، به طور معمول «بعضی از سازمان‌های غیر دولتی را به نفع برخی دیگر» سلب صلاحیت کرده و کمک‌ها را از گروه‌های خاصی برگردانده است.

سخنگویان طالبان در مورد این گزارش واکنشی نداشته اند.

گزارش‌های وجود دارد که کمک‌های مالی بین‌المللی آموزشی به طور جدی از مدرسه‌های هزاره منحرف شده‌اند.

سیگار سوالاتی را در این زمینه مطرح کرده که مورد توجه سیاستگذاران قرار بگیرد، از جمله:

آیا راه‌هایی برای منصرف کردن طالبان از مداخله در فعالیت سازمان‌های غیردولتی وجود دارد؟

چه مقدار از کمک‌ها پیش از تشخیص ادارات آمریکا برای تعلیق یک برنامه خاص، امکان دارد از سوی طالبان از مسیر خود منحرف شود؟

بهترین روش‌ها برای رساندن کمک به مردمی که در رژیم‌های سرکوبگر زندگی می‌کنند، قابل اجرا در مورد افغانستان است؟

سیگار می‌گوید یک بهانه رایج مداخله طالبان، الزام به امضای تفاهم نامه‌ها برای اجرای پروژه‌ها است که فرصتی قابل توجه برای تأثیرگذاری بر توزیع کمک‌ها به بهانه رعایت مقررات قانونی، را فراهم می‌کند.

وزارت خارجه و اداره توسعه بین‌المللی به سازمان‌های مجری اجازه امضای تفاهم‌نامه تحت شرایط ویژه‌ای را داده است.

تفاهم نامه‌ها باید غیرالزام آور و شامل دخالت طالبان در فعالیت‌های غیردولتی نباشد، و نباید از سازمان‌های غیردولتی مالیات و هزینه‌های فراتر از قانون دولت پیشین افغانستان خواسته شود.

اما شرکای مجری گزارش داده‌اند که در چندین پروژه به دلیل درخواست طالبان برای تفاهم نامه تاخیر ایجاد شده است. به عنوان مثال، در ولسوالی ادرسکن هرات، پروژه حمایت از تحول برای بازیابی افغانستان (ستار) فعالیت‌هایش را در اوایل ماه مارچ/مارس ۲۰۲۲ تعلیق کرد، چراکه ولسوال و ریاست اقتصادی طالبان به کارکنان پروژه دستور دادند تا تمام فعالیت‌ها را تا امضای تفاهم نامه با آنها متوقف کنند.

در نمونه دیگر، در اواخر سال ۲۰۲۲، بزرگترین فعالیت بهداشتی/صحی در افغانستان به نام ‌«برنامه کمک به خانواده‌ها و افغان‌های بی‌بضاعت برای رشد (اف‌ای‌ات)» در هرات به دلیل اختلاف با طالبان بر سر امضای تفاهم نامه متوقف شد.

سیگار بنا به گزارش وزارت خارجه آمریکا گفته است که یک برنامه واکنش اضطراری صحی صندوق بازسازی افغانستان به دلایل مشابه در اواخر سال ۲۰۲۲ کار خود را در ۱۰ ولایت متوقف کرد.

در پنج ربع سال پس از روی کار آمدن طالبان، آمریکا بیش از ۲ میلیارد دلار به بودجه کمک‌های بشردوستانه و توسعه عمدتاً از طریق آژانس‌های سازمان ملل و سازمان‌های غیردولتی کمک کرده است.

یک مسئول سازمان غیردولتی به سیگار گفته است طالبان برای بهره‌مند شدن از منابع مالی بین المللی که برای امور بشردوستانه و توسعه‌ای وارد کشور می‌شوند، تعرفه‌های گمرکی وضع می‌کنند، مالیات و عوارض را مستقیماً از سازمان‌های غیردولتی می‌گیرند.

در همین حال، اداره سیگار می‌گوید نه وزارت خارجه و نه سربازرس ویژه برای بازسازی افغانستان برآوردی از میزان دقیق و با جزئیات درآمدی که طالبان از هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آژانس‌های سازمان ملل متحد و سازمان‌های غیردولتی بدست آورده، ندارند. مقداری از «فیس‌ها و مالیات‌ها» توسط مجریان درافغانستان پرداخت می‌شود.

اگرچه بنا به گزارش اداره توسعه بین‌المللی آمریکا (یو‌اس‌اید)، سازمان‌های غیردولتی و بشردوستانه کاهش قابل توجه آزار و اذیت فیزیکی یا خشونت علیه کارکنان این سازمان‌ها پس از پایان درگیری‌ها در آگوست ۲۰۲۱ را گزارش داده‌اند.

افراد طالبان برای اطمینان از جداسازی کارمندان زن و مرد و حجاب زنان وارد دفاتر پروژه‌ها شده‌اند.

سربازرس ویژه آمریکا برای افغانستان هشدار داده که در مورد آینده کمک‌های مالی ایالات متحده به افغانستان باید با توجه به کاستی‌های «شفافیت و نظارت» تصمیم‌گیری شود.

سیگار سوالاتی در این زمینه نیز مطرح کرده از جمله اینکه بهترین مکانیسم‌های نظارتی برای پول‌های که آمریکا در افغانستان خرج می‌کند، چیست؟

«اتلاف، تقلب و سوءاستفاده» مالی حتی در زمانی که ایالات متحده در افغانستان حضور نظارتی داشت، نیز موضوع اساسی بود.

سیگار تخمین زده که دستکم حدود ۳۰ درصد از ۶۳ میلیارد دلار ‍‍پول آمریکا برای بازسازی افغانستان در ۱۸ سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹ – در زمان دولت پیشین که این اداره حسابرسی کرده است، تلف شده یا مورد تقلب و سوءاستفاده قرار گرفته است.

سیگار سه سطح نظارتی بر مصرف کمک‌های آمریکا به افغانستان را ارزیابی کرده است.

در سطح اول با بازدیدهای حضوری یا مجازی از محل، تصاویر ماهواره‌ای یا نظارت شخص ثالث می‌توان برآورده کرد، اگرچه هر یک از این موارد با محدودیت‌هایی نیز مواجه‌اند.

پس از خروج تمام کارکنان آمریکایی از افغانستان امکان بازدید حضوری محل وجود ندارد و بازدید به صورت آنلاین نیز مشکل اینترنت دارد. تصاویر ماهواره‌ای ممکن است برای برخی نظارت‌ها مفید باشد، اما در مواردی مانند ارائه خدمات بهداشتی قابل استفاده نیستند.

در سطح دوم نظارتی، بررسی «انتقادی» گزارش‌های عملکرد و داده‌های دریافتی از مجریان پروژ‌ه‌‌هاست.

در نهایت، در سطح سوم نظارتی، بررسی موارد اول و دوم با منابع بیرونی است. اما فروپاشی دولت افغانستان، بسته شدن سفارت‌ها، و محدودیت‌های طالبان بر سازمان‌های جامعه مدنی و رسانه‌ها، میزان و صحت داده‌های خارجی گزارش‌شده از افغانستان را محدود کرده است.